Póstniski přihot– Glorija Lanzyna

▶ Hodowna nowela z Prahi

»Weihnachten in Prag« rěka nowa kniha spisowaćela Jaroslava Rudiša, kotraž běše lětsa w juliju hižo w třećim nakładźe wušła. Awtor předstaji knihu njedźelu, 10. decembra na wulkej žurli Budyskeho dźiwadła na hrodźe we wobłuku rjadu Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła »Literatur vorMittag« a poda jako přidawk dohlad do swojeje pućowanskeje knihi »Zug um Zug durch Europa«.

▶ Adwentny koncert brigady

W Budyskej Cyrkwi Marje a Marty wuhotowachu spěwarki a spěwarjo pod nawodom Judith Kubicec sobotu, 16. decembra swój tradicionalny adwentny koncert. Chór, instrumentalisća a spěwni solisća wuhotowachu něhdźe hodźinu trajacy program.

▶ Beneficny koncert w Jaseńcy posledni raz

Na předwječoru 3. adwenta, 16. decembra, wuhotowaše spěwna skupina PoŠtyrjoch posledni raz swój beneficny koncert w Rynčec bróžni w Jaseńcy. Nahromadźene pjenjezy zasadźichu so za pomocnu­ akciju »Kruwa za Mar­x« biskopa Pikela, kotryž­ skutkuje jako Saksa w ruskim měsće Marx. Jako dalši hosćo wobrubjachu Wólbernosće, Přezpólni a dujerska skupina Tutn und blasn wječork.

▶ Hodowny són dorostoweju cyłkow

Prědny raz doceła w filmje wustupuju Serby w carno-běłem nimem filmje »Der fremde Vogel – Eine Liebestragödie im Spreewald« z lěta 1911. Głownu rolu grajo tegdy sławna dańska grajaŕka Asta Nielsen (1881 – 1972). W knigłach »Asta Nielsen. Ihr Leben in Foto­dokumenten, Selbstzeugnissen und zeitgenössischen Betrachtungen« (Universitas Verlag München, 1981, S. 58–60) wótmóluju se k tomu žedne dokumenty a fota. Tśi běrtyle góźiny trajucy film, kenž jo dožywił swóju prapremjeru dnja 03. nowembra 1911, jo nastał pód režiju dańskego filmarja Urbana Gada. W se pógibujucych wobrazach wustupuju teke žedne serbske muske, źowća a žeńske z Błotow. Nadrobnjej pišo wó tom Daniel Kubik w Nowem Casniku co. 52 z dnja 27.12.2017. W pśinosku cytamy teke zajmnu pokazku ze 37. wudaśa Bramborskego Casnika lěta 1910, až bu tegdy jaden film ze serbskeju swajźbu w Bórkowach wjerśony. Ten pak njejo se za zdaśim wuchował.

 Na pšašanje, ga su Serby prědny raz zwótmólowane w barwojtem filmje, móžo se dotychměst wótegroniś, až to jo se nejskerjej stało dnja 03. oktobra lěta 1937. Telewizny sćelak ntv jo w nocnem casu dnja 05. januara 2024 pód titlom »Das Dritte Reich in Farbe« wusćełał wšake barwojte filmy z casa do 1945, mjazy drugim teke z lěta 1937. Tegdy jo jaden filmowy team propagandowego ministaŕstwa fašistiskeje Nimskeje měł wósebny nadawk, sfilmowaś sedymy žnjowny źěkowański swěźeń na górje Bückeberg pla Hamelna. Kamerateama buštej zasajźonej, aby to tšojenje na filmowe paski spórałej za prědny wjeliki barwojty propagandowy film Nimskego mócnaŕstwa. Ako tegdejšy režiser se pomjenjujo Kurt Waschnig, wó kótaremž se pak dalšne informacije njepódawaju. Z cełego kraja buchu tencas na ten swěźeń až do 1,3 miliony luźi pśiwózone. Mjazy nimi su byli žedne kupki w pyšnych burskich drastwach z cełeje Nimskeje a toś teke jadna z Dolneje Łužyce. Dwě krotkej scenje pokazujotej raz pěś a raz wósym žeńskich a źowćow w dolnoserbskej swěźeńskej drastwje, nejskerjej z Bórkow abo Wjerbna, ale bźez na nje se póśěgujucego słownego komentara. Filmowa kwalita jo spokojeca, nadrobnosći daju se lěbda póznaś. Scenje trajotej w filmje jano pěś resp. šesć sekundow. Nagrali su filmarje 1937 snaź něco wěcej. W seśi namakajomy: Michael Kloft »Das Dritte Reich in Farbe. 1937 – 1945« a »Das Dritte Reich in Farbe. Der Diktator.« Tam stej scenje ze Serbowkami wót 2:44 do 2:48 resp. 3:00 do 3:06 wiźeś.

Bosćij Šěn – Bjerwałdski jězor pola Delnjeho Wujězda. Změrowacy napohlad z njezměrowacym pozadkom.

Za źiśi wót 6 lět jo awtorka Ingrid Hustetowa něnto w LND źiśece knigły »Zgubjone źiśetko« wózjawiła. Jo to z barwnymi ilustracijami Marlit Mosler.Kito a Susi stej tužnej: Skóro su gódy a źiśetko jo pšec! Ale chto jo wina? Snaź teke wónej? Kito a Susi źotej źiśetko pytaś. Ducy zmakajotej lutka, plona, pśezpołdnicu, błudnikowu a wódnego muža. Wóni wšykne jima pomagaju. Pśi tom musytej Kito a Susi wšake nadawki rozwězaś. Móžotej dopokazaś, až cłowjeki njejsu špatne, aby źiśetko slědk pśišło?

Knigły maju wušej togo serbsko-nimski »špikowański cedlik« za wšykne cytajuce źiśi a jich starjejšych.

DIE SORBISCHE BIBLIOTHEK, Wie ein Mittelpunkt entsteht, Prosastücke, wudała: Marka Maćijowa, kruta wjazba ze škitnej wobalku, 220 s., 978-3-7420-2754-2, 24,90 €Wot lěta 2000 wudawa LND w rjedźe »Die sorbische Biblio-thek« wuznamne twórby serbskeho literarneho herbstwa a serbskeje načasneje literatury w němskej rěči. Nětko předleži dwanaty zwjazk a to prěni raz w formje antologije. Powědančka a esejistiske teksty z 1990tych lět hač do přitomnosće su drje čitarstwu z dźěla znate, tola wuběr a zestawa dowolitej tež jemu nowy, rozšěrjeny wid na prašenja, kiž nas přeco zaso zaběraja: Štó sym? Zwotkel pochadźam? Što zawostaju? Wotmołwy 14 awtorow a awtorkow su runje tak wotměnjawe kaž jich rukopisy a wašnja powědanja. Wjetšinu tekstow su sami w němskej rěči spisali, někotre buchu ze serbšćiny přełožene.

Składnostne hrónčka, zestajiła Silwija Wjeńcyna, titulna ilustracija Isa Bryccyna, barb. wobr., kruta wjazba, 184 s., 978-3-7420-2509-8, 14,90 €Narod dźěsća, šulski zastup, dźeń maćerje, kulowate narodniny, kwas a mandźelske jubileje abo žarowanje – w žiwjenju mamy wjele składnosćow, ke kotrymž trjebamy serbsku baseń abo hrónčko. Silwija Wjeńcyna je něhdźe 170 pozbudźowacych, lóštnych, dźaknych a tróštowacych hrónčkow a basnjow za wšě tute składnosće zezběrała.

Woblubowanym bjezčasnym twórbam Michała Nawki, kiž buchu swój čas hižo w knize »Łónčko hrónčkow« wozjewjene, so nowše a nowe přidruža, mjez druhim z pjera Marje Brězanoweje, Bena Budarja, Hańže Winarjec, Moniki Kochoweje, Sabiny Žuroweje a zestajerki sameje.

Wažene damy a waženi knježa, přeju Wam wšitkim rjane a spodobne popołdnjo!

Předewšěm gratuluju čłonam Serbskeho sejma k pjećlětnemu jubilejej parlamenta. Ze swojim přewšo intensiwnym dźěłom, su woni dopokazali, zo móžeš ze swójskej mocu swět trochu sprawniši činić a dźensnišej politiskej tyšnosći něšto napřećo stajić. Njejsu so zatrašić dali, su so rozsudźili, so tutoho njesměrnje wažneho a substancielneho projekta přimać a jón dale wjesć.

Na zbožo namakachu so přeco tež rozsudźeni podpěraćeljo, kotrychž tu wšitkich naličić njemóžu. Tola chcu znajmjeńša dweju naspomnić, kotrajž tutomu projektej swěru poboku stejitaj. Hižo wot lěta 2011 sem, wot prěnich lět iniciatiwy za demokratisce wolene serbske ludowe zastupnistwo, je Johannes Heimrath pódla. Wón wobdźěli so na mnohich posedźenjach a kóždy raz z dalokeho Baltiskeho morja, w sewjeru Němskeje, do Njebjelčic přijědźe. Wón inspirowaše iniciatiwu z idejemi k wnučkokmanosći abo konsensowej kulturje. Na kóždy pad dyrbju tež prezidenta Slavonic Europe z Brüssela, Dawida Chmelika, powitać. Z nim so poradźi, prócowanja Serbskeho sejma na europsko-politisku runinu zběhnyć a politiski wuznam wulce rozšěrić, na př. z programami kaž Lusatia Glow a dalšimi.

Werner Měškank – Wjeźo klimowa změna k serbskej jadnorěcnosći? W Dolnej Łužycy su góruce mroze a śopłe sněgi zachopjeńk decembra 2023 statkowali kaž slědne warnowanja pśed klimoweju a rěcneju změnu. Ale Serby su na gluku na take njewócakane wjedrowe wustatkowanja lěpjej pśigótowane, nanejmjenjej te, kótarež serbski wuměju.

Rozdźělne napohlady

Dźensa je wuprajenje MÓC WOBRAZOW nimale wobrot. Fungujo za temy, kaž přirodne katastrofy, zapusćenja, njezboža a wšě bědnosće tutoho swěta. Druhdy mnje nimale starosć čwěluje, zo mócni našich kontinentow swoje rozsudy na zakładźe wobrazow trjechja abo tych pohibliwych wobrazow dla, kotrež so jim wječor w telewiziji pokazaju. Nimo woprawdźiteje reality.

Dr. B. Beiler, profesor estetiki na HGB w Lipsku, zaběra so 1967 w »Namocy wokomika« za powójnski čas a před pozadkom vietnamskeje wójny USA, z sćěhami (nic z MOCU) wobrazow, předewšěm fotografije. Chcyše raz wote mnje zhonić, čehoždla ze spočatka 1970tych lět telko wobrazow pohrjebow a žarowacych wobsedźu, kotrež sej něchtó ani wobhladać ani wozjewić nochce. Wotmołwu njemějach.

To je mi po hłowje chodźiło – we wonym času mějach tójšto wosobinskich wosudow znjesć, kotrež wšě na kěrchowje kónčachu... Zawěsće běchu wobrazy wašnje přemóženja (mějach jenož jedyn čorny šlips a jedyn čorny woblek!).

Dyrbju wo pozitiwnych wosudach powědać, fotografije so stanu. W lěće 1987 sym tu zwobraznjeneho křižerja na dworje klóštra Marijineje hwězdy sfotografował, potajkim přisłušeše Chróšćanskemu procesionej. Tutón wobraz bu pozdźiša rezerwa za wobrazowy wuběr wobrazoweho zwjazka »Prěki a podłu po Łužicy«, kotryž měješe w nakładźe VEB F. A. Brockhausa wuńć.