▶ Horst Adam pjećawosomdźesatnik
Jutry póndźelu, 1. apryla, woswjeći nowinar Horst Adam swoje 85. narodniny. Lětdźesatki dołho běše nowinar hižo w dwurěčnych kónčinach po puću, znaje wsy a wobydlerjow. Do temow, kotrež su jemu naležnosć wutroby, słušeja hižo dlěje hač 30 lět posedźenja wokrjesneho sejmika Sprjewja-Nysa a jeho Serbskeho wuběrka. W minjenych lětach podpěrowaše tohorunja personalnje zesłabjenu redakciju Noweho Casnika.
▶ So na najkmańšich přikładach orientować
»Know your rights« (Znaj swoje prawa) rěkaše hesło jutrowneho seminara Młodźiny europskich narodnych skupin (MENS), pod kotrymž je so dohromady něhdźe 60 zastupjerjow cyłkownje 16 narodnych respektiwnje rěčnych mjeńšin w Budyšinje zešło. Nimo wjacorych čłonow hosćićelskeho towarstwa Pawk wobdźělichu so na nim hosćo z Bretonskeje, Katalanskeje a Waliziskeje, młodźinskich zjednoćenstwow Korutanskich Słowjencow, Gradźišćanskich Chorwatow, Madźarow Słowjenskeje, Sewjeromacedonskich Aromunow, Danow, Židow respektiwnje Sintow a Romow Němskeje kaž tež němskich minoritow Madźarskeje, Ruskeje, Rumunskeje a Chorwatskeje.
▶ Z přichodom kulturneho turizma we Łužicy so zaběrali
»Łužica po puću k naslědnemu kulturnemu regionej – šansy a potenciale za serbskosć w kulturnym turizmje« rěkaše tema zjawneho posedźenja towarstwa Serbski kulturny turizm a Choćebuskeje wotnožki Serbskeho instituta w Byrgarskim domje serbskeje cyrkwje w Złym Komorowje póndźelu, 11. měrca. Po dopołdnišich přednoškach sćěhowaše na popołdnju dwudźělna dźěłarnička, w kotrejž wuwiwachu wobdźělnicy ideje za zhromadne dźěło w přichodźe. Zaměr zarjadowanja ležeše w tym, wobdźělnikow zdobyć, kotřiž so aktiwnje wo prezentnosć łužiskeho turizma postaraja.
▶ Serbska debata w Chrósćicach
Zhromadne zarjadowanje Krajneje centrale za politiske kubłanje Sakskeje, redakcije Serbskich Nowin a Załožby za serbski lud wotměwaše so srjedu, 13. měrca, w Chróšćan wjacezaměrowej hali »Jednoće«. Moderatorka wječora, redaktorka Serbskich Nowin Milenka Rječcyna, rozjimaše temu »Kubłanska awtonomija – abo dale kaž dotal?« zhromadnje z nawodnicu Worklečanskeje Serbskeje wyšeje šule Dianu Šołćinej, maćerju Madleńku Šołćic, čłonom Serbskeho sejma dr. Měrćinom Krawcom a městopředsydu Serbskeho šulskeho towarstwa a wučerjom na Ralbičanskej serbskej wyšej šuli Janom Rjedu. Nimale 120 ludźi sćěhowaše debatu na žurli a w livestreamje.
▶ Předstajenje BOOKii-knihow
Na předstajenje BOOKii-knihow za nawuknjenje serbšćiny běše rěčna motiwatorka projekta ZARI Marija Šołćic zhromadnje z kolegu Lucianom Kaulfürstom zajimowane dźěći wutoru, 13. februara, do Piwčic přeprosyła. W mjezsobnym wubědźowanju mějachu swoje wjeselo a wupruwowachu swoje znajomosće serbšćiny.
▶ Spěwny wječor
We Łazowskim domje Zejlerja a Smolerja stejachu pjatk, 9. februara, nałožki, drasta a spěwy Serbow w srjedźišću serbskeho spěwneho wječora, na kotryž běše něhdźe 40 zajimcow přichwatało. Mějićelka drastoweho fundusa Monika Cyžowa, mandźelski a něhdyši jednaćel Domowiny Bjarnat, kaž tež syn a spěwar Serbskeho ludoweho ansambla Pětr rozłožichu pochad a wuznam drasty, zaspěwachu serbske štučki a porěčachu wo nadawkach serbskeho braški.
▶ »Kowarnja talentow«
Druhi raz wuhotowa Hornjołužiski komornohudźbny festiwal wot srjedy, 14. februara, akademiju z 15 wobdźělnikami na Hrodźišćanskim hrodźe, zo by wutwariła »kowarnju talentow za wulce wobdarjenych młodych wuměłcow« a zo by w dwulětnym rytmusu muzikaliski dorost regiona spěchowała. Festiwalowy intendant dr. Hagen W. Lippe-Weißenfels wuzběhny wuznam uniwersalneje rěče hudźby.
Zrudna powěsć je do Serbow dóšła, zo je historikarka prof. dr. Libuše Hrabová, kotraž je swoje dźěło srjedźowěkowskim stawiznam a wosebje Połobskim Słowjanam wěnowała, zemrěła.
Hižo jako šulerka zajimowaše so za słowjanske stawizny, znajo ideje a pisma Jana Kollára, čitajo literaturu, kaž epos Svatopluka Čecha »Dagmar« (čěsku rodźenu Marketu Přemyslovnu) a historiski roman »Gero« Aloisa Jiráseka, zeznajo so ze stawiznami domizny.
Swój powołanski puć zahaji Libuše Hrabová, 2. oktobra 1928 w Ostravě rodźena, na uniwersiće Palackeho w Olomoucu a nastupi tam swoju akademisku karjeru. Hižo z młodych lět wobdźěli so na wuspěšnym natwarje a rozwiću fakulty.
Kónc 60tych lět prócowaše so wo socialne reformy na wukubłanišću, wuslědk pak běše, zo so z politiskej změnu po 1968 ze zastojnstwa pušći. Dokelž běše jej dalše pedagogiske wuwučowanje zakazane, da so jako bibliotekarka we Wědomostnej bibliotece w Olomoucu přistajić, doniž so we 80tych lětach do renty njepoda.
Bórze po padźe komunizma pak nawróći so L. Hrabová na katedru z profesuru a so dalše dwě dekadźe wuspěšnje swojemu wukubłanskemu a slědźerskemu dźěłu wěnowaše.
Srěbaj do so prěnje pruhi,
prěnje pruhi nalěća!
Ćopło słónco tebi swěći
smějka so do wobliča.
Hlej, kak jasne naraz njebjo
leži módre nad zemju,
pod nim stawa po-zywajo
trawa něžna na polu.
Wóń wo zymnoće a sněhu
dawno wottawa je wša.
Nětko nós ma wónjow reju,
prudźi z kóždoh´ kućika.
Byrnjež lipa hišće naha
pódla tebje zrudna steji,
bórze pak so pyši rjana
z krónu krasnej w meji,
ze zelenymi łopjenami,
ze złoćanymi keluškami.
Potom šumi z hałuzami
nad našimi hłowami.
Rozhladuj so mikotace
woko, hladaj do kraja!
Dźiwaj so tej Božej stwórbje,
wokoš wšitke stworjenja!
Přetož stanyło tu nowe
ze spara je žiwjenjo,
štož bě mortwe, je nětk čiłe,
zdrasći sebi nalěćo.
Ničo nětko na tej zemi
njebjerje mi wokomik,
čas je sprostnył, časnik steji,
njeskazy mój zboža křik.
ANNAMARIA ZAHONOWA
W nowym zawodźe dźěłachu Serbja a wostachu Serbja
na swojich zahonach, w swojich wsach, tam rěčachu serb-
sce. Čitamy z wotmołwy na naprašowanje kolegi z rady
wokrjesa Kamjenca, čehodla njemóhli znajmjeńša w jeho
přitomnosći němsce rěčeć: »Unsere Arbeitssprache ist sor-
bisch. Wir sehen keine Veranlassung, eine andere Sprache
künstlich einzusetzen.« Čujachu so ze swojim zwjazani –
ze swojej ležownosću, wokolinu. Něšto nadźěłać – za koho
a čemu na wužitk, to njebě ćežko zrozumić.
To je wurězk z knihi Křesćana Krawca z lěta 1979
»W delanach na Katyrnu: ze žiwjenja w ratarskej kooperaciji
Sorabija nazymu 1973«.
Kein Überleben ohne ein Weltethos!
Hans Küng 1990
Das Firmament ausgehöhlt
Das Himmelreich unbewohnt
Im Dunstschleier hängen
Reste des Vertrauens
Über dem vergangenen Kornfeld
Foppen Eichelhäher
Hinter dem vierten Pferd verteufelt
Die frohe Botschaft
An Gräbern vorbei hinkt
Der überwältigte Krieger
Kaugummi zwischen den Zähnen
Verstummt der Friedensengel
BENEDIKT DYRLICH
Ostern 2023
Benedikt Dyrlich wšitke basnje noweje zběrki dwurěčnje twari a twori, štož je napinacy akt hrjebanja w bjezdnach rěčow, myslenja, pisanja a zwukowanja. Hans Küng bě a je jemu sobu najwažniši a wužadacy teologa a myslićel, hižo z młodych lět.
