▶ Smjerdźečenjo Slepjanow zahorili

Serbska rejowanska skupina Smjerdźaca je njedźelu, 13. oktobra, w Slepom nazymski koncert w tamnišim Serbskim kulturnym centrumje wuhotowała. Dohromady něhdźe 50 wopytowarjow dožiwi mnohostronsku měšeńcu chórowych a instrumentalnych přinoškow, live-hudźbu kaž tež wustup rejowarkow a rejowarjow. Mjez druhim předstaješe kulturny cyłk tež znate spěwy a reje z Delnjeje Łužicy.

▶ Jubilejny swjatk cyle w znamjenju wuměłstwa

Jubilejna 40. schadowanka wotmě so pod hesłom »Wuměłstwo­«. Tomu wotpowědowaše tež městnosć zarjadowanja, wšako wuhotowachu swjedźeń njedźelu, 12. oktobra, w Braniborskim krajnym muzeju za moderne wuměłstwo (BLMK).

Modowa přehladka designerki Wiete Sommer předstaješe so w formje rejowanskeje performance a sposrědkowa dosć njewšědny wid na serbsku drastu.

▶ Lětdźesatki dołho jasny stil

»Jutta Mirtschin – Molerstwo, grafika, ilustracije, dźiwadło­, plakaty« je hesło wustajeńcy w minjenych štyrjoch­ lětdźesatkach nastatych twórbow wuměłče, kotraž­ je ze swojim njepřepóznajomnym stilom njeličomne knihi ilustrowała. Mirtschin, kotraž je so w Kamjencu narodźiła a w Budyšinje wotrostła, wobrubješe předewšěm dźěćace wudaća Ludoweho nakładnistwa Domowina a Berlinskeho nakładnistwa. Wernisaža wotmě so sobotu, 12. oktobra, na połnje wobsadźenej žurli za wosebite přehladki w Muzeju Budyšin. Wotewrjenje wuhotowaštaj mjez druhim nawoda domu dr. Jürgen Vollbrecht kaž tež spisowaćel a žurnalist Reinhard­ Griebner­. Smyčkarce Diana Bikbaev a Sophia Heide­ zamołwištej­ hudźbne wob­rubjenje.

▶ Koncert ze zajimawym wotkryćom

Koncert pod titulom »Zybol woheń duje« wuhotowaštaj njedźelu, 29. septembra, w Budyskim Serbskim muzeju spěwar Ronald Hein a z Japanskeje pochadźacy pianist Hiroto Saigusa.

Zaběrajo so ze zawostajenstwom před lětomaj zemrěteho awantgardista hudźby Serbow Jura Mětška, wotkry Hein zajimawostku, wo kotrejž piše: »W starobje 13 lět napisa Juro Mětšk spěwny cyklus za bariton a klawěr.«

▶ Jónkrótna zběrka

Póndźelu, 30. septembra, je Hanka Zahrodnikec pod titulom­ »Dokumentacija zběrki Helmuta Kurja w Blunjanskej narěči« nowje wušłu fotowu knihu w Blunju předstajiła. Jedna wo ratarskich gratach, domjacej nadobje a serbskich drastach.

Předleži nětko w dźesać kopijach a nasta z pomocu projekta ZARI. Nadeńdźeš nimo fotow tež wotpowědne rukopisne kaligrafiske popisanje w Blunjanskej serbšćinje, kaž je ju Helmut Kurjo nałožował. Zdobom nadeńdźeš paralelny němski přełožk. Blunjanski braška, znajer a zběraćel serbskeje drasty, běše posledni rěčnik blunjanšćiny.

▶ Partnerstwo pěstowali

Zhromadnje z Lubinu Žurowej, kotraž dirigenta Pětra Cyža zastupowaše, zanjesechu Radworčenjo sobotu, 5. oktobra, na žurli kulturneho domu w Bašce sep pěsnjow. Na kóncu zaspěwachu sej samo zhromadnje z Bašćanami. Do toho dožiwichu wodźenje po piwarni Radegast w Frýdeku Místeku. Wopyt­ zakónčichu njedźelu, 6. oktobra, z Božej mšu, kotruž Radworčenjo wobrubichu.

▶ Projekt Phōnē

mjezynarodny flair

do města přinjesł

Na zahrodźe Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła zahajichu njedźelu, 8. septembra, »Mjezynarodny dźeń« z koprodukciju Budyskich a galiciskich klankarjow pod hesłom »Spominaj na mnje«. Wurězki dalšich produkcijow třoch dźiwadłow pokazachu potom na hłownym jewišću dźiwadła.

▶ Poswjećenje pomnika Hadama Bohuchwała Šěracha

Bronzowu połpostawu na dwurěčnje popisanym postamenće su před cyrkwju w Budyšinku stajili. Tam je »nestor moderneho pčołarstwa, wusahowacy přirodowědnik, swěrny dušepastyr a serbski prócowar« Hadam Bohuchwał Šěrach 25 lět skutkował.

Busta Šěracha je po cyle modernym wašnju nastała. K zhotowjenju słužeštej portretaj w podobiznje młodeho fararja: jónu litografija, kotruž je tehdom znaty Drježdźanski wuměłc Carl Gottfried Nestler (1730-1780) zhotowił a zdruha něšto pozdźišo wozjewjeny wobraz w jeho knize

▶ Dwudnjowska premjera

Něhdźe 300 wopytowarjow zličichu na premjerje festiwala »Witaj« kónc julija, zwoprawdźenym mjez druhim z podpěru Łužiskeho instituta za strategiske poradźowanje a spěchowany wot Załožby za serbski lud. Nimo hudźbnych přinoškow skićachu so hosćom wšelake dźěłarnički a pokazaštej so filmaj »Pytaś a namakaś« a »Pola nas rěka wona Hanka – Pla nas gronje jej Hanka«.

▶ Ochranow ma jara wulki wuznam za serbske kulturne stawizny

Jako dźěl sydlišćow Ochranowskeje bratrowskeje wosady słuša městačko nětko do swětoweho kulturneho herbstwa UNESCO.

Ochranow je, po Mužakowskim parku a hórnistwowym regionje Rudnych hór, třeća městnosć z tutym titulom w Sakskej. Nabožne budźenje, kiž wot tam na cyły serbski ewangelski region wuprudźowa, je trajne slědy w serbskich stawiznach zawostajiło, wosebje na polu pismowstwa. To praji fachowča dr. Lubina Malinkowa.

▶ Historiske fota wo drastach Wendlanda

Wot 2. junija do 31. oktobra prezentuje Kulowcowy muzej Lübeln we Wendlandźe (Delnja Sakska) wosebitu wustajeńcu wo žonach, kotrež su we wendlandskej narodnej drasće chodźili, na historiskich fotach.

▶ Serbska kulturna brigada 75. róčnicu w »Krónje« woswjećiła

Składnostnje 75. róčnicy załoženja 1. serbskeje kulturneje brigady je ćěleso sobotu, 1. junija, wulki jubilejny swjedźeń w Budyskej měšćanskej hali »Króna« wuhotowało. Na połnje wobsadźenej žurli předstaji brigada něhdźe dwuhodźinski, chronologisce zestajany program, kotryž moderatoraj Bogna Korjeńkowa a Jakub Wowčer jako »interaktiwnu jězbu po času z najwoblubowanišimi spěwami a prapremjeru« připowědźištaj. Tak zahaji chór koncert ze sadźbu Gustawa Wowčera »Maćernu rěč lubuju«, kotraž je nimale wot spočatka z krutym wobstatkom repertoira brigady. Slědowachu mjez druhim ludowy spěw »Běži woda, běži«, zhromadnje z publikumom zaspěwany židowski kanon »Hine ma tov« a loni na Schadźowance prěni raz prezentowany »Rap dwanatkow«. Medley z oratorija »Wětrnik a časy« Měrćina Weclicha a Madleny Nastyccyneje kaž tež wurězk z oratorija »Hrodźišćo« samsneho komponista a libretistki prezentowachu spěwarki a spěwarjo z podpěru hudźbnikow wokoło Malty Rogackeho, »nowu wersiju« Weclichoweje kompozicije »Do pedalow stupamoj« wobrubi skupina bjez mjena.

▶ Wohnjostroj ze sakskej premjeru

Po prapremjerje prěnjeje produkcije filmoweho labela Lusatiafilm »Ein Feuerwerk für die Kleinstadt« w Grodku předstajichu pask wutoru, 23. apryla, w Zhorjelcu prěni raz w Sakskej. Wot lětušeho septembra chcedźa film regularnje w kinach po cyłej Němskej pokazać. Epizodowy film wopřijima pjeć ze sobu splećenych kapitlow a wobswětluje drje typiski lětni dźeń w Grodku najprjedy z perspektiwy dźěći na proze k młodźinje a na to młodostnych, dorosćenych, (komunalnych) politikarjow a skónčnje z wida seniorow.

▶ Dom so na kulturny centrum wuwił

Čłon předsydstwa towarstwa Zejlerja a Smolerja we Łazu, Reinhardt Schneider, skedźbni pjatk, 19. apryla, w rozprawje na lětnej hłownej zhromadźiznje na wuznam a prócowanja spěchowanskeho towarstwa Zejlerja a Smolerja. Mjez druhim su čłonojo towarstwa při Domje Zejlerja a Smolerja wopomnjensku taflu za Łazowskeho chronista a čestneho wobydlerja Heinza Menzela poswjećili a spočatk februara basnika Handrija Zejlerja k jeho 220. narodninam počesćili. Spěchowanske towarstwo wobsteji mjeztym hižo 30 lět. Towarstwu přisłuša tuchwilu něhdźe 40 čłonow.

▶ Horst Adam pjećawosomdźesatnik

Jutry póndźelu, 1. apryla, woswjeći nowinar Horst Adam swoje 85. narodniny. Lětdźesatki dołho běše nowinar hižo w dwurěčnych kónčinach po puću, znaje wsy a wobydlerjow. Do temow, kotrež su jemu naležnosć wutroby, słušeja hižo dlěje hač 30 lět posedźenja wokrjesneho sejmika Sprjewja-Nysa a jeho Serbskeho wuběrka. W minjenych lětach podpěrowaše tohorunja personalnje zesłabjenu redakciju Noweho Casnika.

▶ So na najkmańšich přikładach orientować

»Know your rights« (Znaj swoje prawa) rěkaše hesło jutrowneho seminara Młodźiny europskich narodnych skupin (MENS), pod kotrymž je so dohromady něhdźe 60 zastupjerjow cyłkownje 16 narodnych respektiwnje rěčnych mjeńšin w Budyšinje zešło. Nimo wjacorych čłonow hosćićelskeho towarstwa Pawk wobdźělichu so na nim hosćo z Bretonskeje, Katalanskeje a Waliziskeje, młodźinskich zjednoćenstwow Korutanskich Słowjencow, Gradźišćanskich Chorwatow, Madźarow Słowjenskeje, Sewjeromacedonskich Aromunow, Danow, Židow respektiwnje Sintow a Romow Němskeje kaž tež němskich minoritow Madźarskeje, Ruskeje, Rumunskeje a Chorwatskeje.

▶ Z přichodom kulturneho turizma we Łužicy so zaběrali

»Łužica po puću k naslědnemu kulturnemu regionej – šansy a potenciale za serbskosć w kulturnym turizmje« rěkaše tema zjawneho posedźenja towarstwa Serbski kulturny turizm a Choćebuskeje wotnožki Serbskeho instituta w Byrgarskim domje serbskeje cyrkwje w Złym Komorowje póndźelu, 11. měrca. Po dopołdnišich přednoškach sćěhowaše na popołdnju dwudźělna dźěłarnička, w kotrejž wuwiwachu wobdźělnicy ideje za zhromadne dźěło w přichodźe. Zaměr zarjadowanja ležeše w tym, wobdźělnikow zdobyć, kotřiž so aktiwnje wo prezentnosć łužiskeho turizma postaraja.

▶ Serbska debata w Chrósćicach

Zhromadne zarjadowanje Krajneje centrale za politiske kubłanje Sakskeje, redakcije Serbskich Nowin a Załožby za serbski lud wotměwaše so srjedu, 13. měrca, w Chróšćan wjacezaměrowej hali »Jednoće«. Moderatorka wječora, redaktorka Serbskich Nowin Milenka Rječcyna, rozjimaše temu »Kubłanska awtonomija – abo dale kaž dotal?« zhromadnje z nawodnicu Worklečanskeje Serbskeje wyšeje šule Dianu Šołćinej, maćerju Madleńku Šołćic, čłonom Serbskeho sejma dr. Měrćinom Krawcom a městopředsydu Serbskeho šulskeho towarstwa a wučerjom na Ralbičanskej serbskej wyšej šuli Janom Rjedu. Nimale 120 ludźi sćěhowaše debatu na žurli a w livestreamje.

▶ Předstajenje BOOKii-knihow

Na předstajenje BOOKii-knihow za nawuknjenje serbšćiny běše rěčna motiwatorka projekta ZARI Marija Šołćic zhromadnje z kolegu Lucianom Kaulfürstom zajimowane dźěći wutoru, 13. februara, do Piwčic přeprosyła. W mjezsobnym wubědźowanju mějachu swoje wjeselo a wupruwowachu swoje znajomosće serbšćiny.

▶ Spěwny wječor

We Łazowskim domje Zejlerja a Smolerja stejachu pjatk, 9. februara, nałožki, drasta a spěwy Serbow w srjedźišću serbskeho spěwneho wječora, na kotryž běše něhdźe 40 zajimcow přichwatało. Mějićelka drastoweho fundusa Monika Cyžowa, mandźelski a něhdyši jednaćel Domowiny Bjarnat, kaž tež syn a spěwar Serbskeho ludoweho ansambla­ Pětr rozłožichu pochad­ a wuznam drasty, zaspěwachu­ serbske štučki a porěčachu wo nadawkach serbskeho braški.

▶ »Kowarnja talentow«

Druhi raz wuhotowa Hornjołužiski komornohudźbny festiwal wot srjedy, 14. februara, akademiju z 15 wobdźělnikami na Hrodźišćanskim hrodźe, zo by wutwariła »kowarnju talentow za wulce wobdarjenych młodych wuměłcow« a zo by w dwulětnym rytmusu muzikaliski dorost regiona spěchowała. Festiwalowy intendant dr. Hagen W. Lippe-Weißenfels wuzběhny wuznam uniwersalneje rěče hudźby.

▶ Hodowna nowela z Prahi

»Weihnachten in Prag« rěka nowa kniha spisowaćela Jaroslava Rudiša, kotraž běše lětsa w juliju hižo w třećim nakładźe wušła. Awtor předstaji knihu njedźelu, 10. decembra na wulkej žurli Budyskeho dźiwadła na hrodźe we wobłuku rjadu Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła »Literatur vorMittag« a poda jako přidawk dohlad do swojeje pućowanskeje knihi »Zug um Zug durch Europa«.

▶ Adwentny koncert brigady

W Budyskej Cyrkwi Marje a Marty wuhotowachu spěwarki a spěwarjo pod nawodom Judith Kubicec sobotu, 16. decembra swój tradicionalny adwentny koncert. Chór, instrumentalisća a spěwni solisća wuhotowachu něhdźe hodźinu trajacy program.

▶ Beneficny koncert w Jaseńcy posledni raz

Na předwječoru 3. adwenta, 16. decembra, wuhotowaše spěwna skupina PoŠtyrjoch posledni raz swój beneficny koncert w Rynčec bróžni w Jaseńcy. Nahromadźene pjenjezy zasadźichu so za pomocnu­ akciju »Kruwa za Mar­x« biskopa Pikela, kotryž­ skutkuje jako Saksa w ruskim měsće Marx. Jako dalši hosćo wobrubjachu Wólbernosće, Přezpólni a dujerska skupina Tutn und blasn wječork.

▶ Hodowny són dorostoweju cyłkow

▶ Rewitalizaciski projekt Zorja jo se zachopił

W Dešnje w tak pomjenjonem »rěcnem gnězdźe« na Depšćańskej nr. 26 pśed wěcej ako 100 zajmcami jo wjednik a sobuzałožaŕ inowatiwneje imersije za dorosćonych we Łužycy Maximilian Hassatzky swětosnje wóznamjenił 1. septembra zachopjeńk imersiwnego projekta za dorosćonych »Zorja«. Pśibytne gósći, wobźělniki projekta Zorja a jich ceptarje a ceptaŕki, wejsanarje, zastupniki wšakich (serbskich) institucijow a druge zajmce su se mógli woglědaś wuwucowaŕnju, kuchnju a běrow domu na starem burskem dwórje, źož se dorosćone młodostne pilnuju, swóje znaśa serbskeje rěcy perfekcioněrowaś. Źaseś mjasecow, pěś dnjow na tyźeń a šesć góźinow na źeń budu wobźělniki a wobźělnice z wósebneju imersiwneju metodu za dorosćonych serbski wuknuś, budu se ze serbskeju kulturu zaběraś­ a se na ekskursije do Łu­žyce pódaś. Wuboka jim rěcne mentory stoje. Licba­ wobźělnikow jo do­gromady 12.

▶ Přeprošenje na Maćičnu akademiju

Po přestawce korony dla přeprošuje stawizniska sekcija Maćicy Serbskeje zaso na swoje zjawne přednoški.

Na žurli Serbskeho domu w Budyšinje přednošuje štwórtk, 19. oktobra 2023,

▶ Halina Barań – spisowaćelka z pólskeje Bogatynje

Dnja 19. junija wobdźělichu so šulerjo Bogatynskeje šule na čitanju w Bogatynskej bibliotece Pólskich lawreatow Nobeloweho myta, kotrež bu najnowšej knize Bogatynskeje spisowaćelki Haliny Barań wěnowana. Roman «Łužica moja lubosć» je dźěl trilogije, kiž wosud wusahowacych łužiskich wosobinow rysuje. Tónraz předstaja so fiktiwna biografija Jana A. Smolerja – hornjoserbskeho spisowaćela, nakładnika a nawjedowarja serbskeho narodneho wozrodźenja w 19. lětstotku. Wobdźělnicy připosłuchachu kedźbliwje a ze zajimom fragmentam romana, kotrež předčitachu studenća fakulty M. Skłodowska-Curie w Bogatyniji. Po tym je čiła rozmołwa slědowała, při kotrejž je awtorka na prašenja wotmołwjała. Čitanje bu z fotografiju zwěčnjene. Profesor Tomasz Jaworski wuzběhny, zo wobohaća dźěło Haliny Barań kulturu šlesko-łužiskeje namjezneje kónčiny a zo ma so wo nim před młodostnymi rozprawjeć. Profesor Dietrich Scholze-Šołta wobdźiwuje z Bogatynje pochadźacu spisowaćelku, kiž je, kaž zwěsći, jenička, kotraž so z łužisko-pólskimi temami zaběra.

▶ Wjeźenje pó wustajeńcy k wuměłstwu Jana Buka ze Stephanom Kaiserom

8. a 9. junija jo se w ramiku wustajeńce «Serbski mólaŕ Jan Buk Wšykno jo krajina/Alles ist Landschaft» wótměło wjeźenje ze chóśebuskim wuměłcom Stephanom Kaiserom. Kaiser jo Jana Buka w běgu jogo cłonkojstwa w źěłowem kole serbskich twórjecych wuměłcow póznał. Na wjeźenju 8.

junija jo se wobźěliło 8, na drugim wjeźenju 9 zajmcow.

▶ Rěčny aktiwizm jako tema wustajeńcy

▶ Žandojske literarne wótpołdnjo

▶ Pučowaca wustajeńca z hosćom w Kamjencu

Wosebita wustajeńca »Swoboda kiwa« Budyskeho Serbskeho muzeja, kotraž je nastała w kooperaciji ze wědomostnikami Serbskeho instituta, bu 31. měrca swjatočnje w Choćebuskim Serbskim muzeju wotewrjena, finisaža wotmě so 14. meje. Wot 31. meje pokazaja ju w Kamjenskej Haninej cyrkwi. Přehladka předstaja ludowe prócowanja Serbow mjez swětowymaj wójnomaj, mjeńšinowa politika za NRDski čas kaž tež aktualne wuwića Serbow.

▶ Socialna komedija pśedstajona

W hochoskem gósćeńcu Złoty plon jo pśedstajiło Nimsko-Serbske Ludowe źiwadło 15. apryla socialnu komediju »Piwo« w dolnoserbskej rěcy. Wěcej ako 70 luźi jo se woglědało tšojenje z pjera Mira Gavrana. Nana jo grał Torsten Schlosser a rolu syna jo pśewzeł Jurij Šiman. To piśe piwo ako symbol kontinuuma tšojenjow w žywjenju jo se wlakło pó cełem žywjenju nana a syna. »Piwo« jo NSLź pśedstajiło teke pón w Chóśebuzu a w Dešnje.

▶ Knigłowa premjera Pyšpot procha/ In Sand und Wolken geschrieben

W chóśebuskem Serbskem domje jo Jill-Francis Ketlicojc (Źilka) 27. apryla pśedstajiła swóje nowe knigły »Pyšpot procha. In Sand und Wolken geschrieben«, kótarež su njedawno wujšli pla Ludowego nakładnistwa Domowina. Pěśnasćo pśisłucharjow jo słuchało basni, rozgrono zagroniteje lektorki Janki Pötschkojc de Lévano ze Źilku wó jeje literariskem wuwiśu a muziku banda Kupazukow a Marion Kwicojc. Źilka jo wulicyła, až pišo basni w dolnoserbskej rěcy z duše a až se jej spódobaju zukowe graśa, kótarež nastawaju w serbskej rěcy pśi basnjenju.

▶ Texasko-serbski časopis z nowym mjenom

Po tym zo rěkaše w texaskim Serbinje wuchadźacy časopis dotal »Texas Wendish Heritage Society­ Newsletter«, pytaše jeho redaktor Jeremy Clifton za na serbsku tradiciju nawjazowacym mjenom. Časopis, kotryž wuchadźa štyri króć wob lěto, rěka tuž wotnětka »Texasko­-serbski Nowinkar«. Wobsahowje je wusměrjeny na texasko-serbske temy, předstaji dźěławosć tamnišeho serbskeho towarstwa a Serbinskeho muzeja kaž tež wuslědki slědźenjow swójbnych stawiznow.

▶ Najrjeńše jutrowne jejka mytowane

Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu je 3. měrca na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja lětušich dobyćerjow 70. wubědźowanja wo najrjeńše jutrowne jejko mytował. Dohromady je 33 jednotliwcow cyłkownje 61 kolekcijow we wšelakich technikach debjenja zapo­dało.

▶ Mićo Cvijetić njeboh

3. měrca zemrě serbiski basnik, publicist, docent, přełožowar a wudawaćel tež serbskeje literatury dr. Mićo Cvijetić­ (1946–2023). Jako hóstny lektor na Lipšćanskej uniwersiće (1978 do 1982) zezna so ze Serbami a započa sej serbšćinu přiswojić. Cvijetić­ přełožowaše a wu­dawaše serbsku poeziju w Serbiskej a wobdźěli so 2015 na 37. swjedźenju serbskeje poezije. Dohlad do jeho tworjenja skići mjez druhim jeho zběrka »Donjebjesspěće/Himmelfahrt«, kotraž je 2019 w Pop nakładnistwje wušła.