měnjenja / komentary

Wot zašłeje hłowneje zhromadźizny 9. měrca 2024 zetka so předsydstwo regularnje pjeć króć. Planowane zetkanje w Delnjej Łužicy w nowembru zašłeho lěta dyrbjachmy terminowych ćežow dla do nalěća přesunyć.

Aktualnje mamy 105 čłonow. Wot zašłeje hłowneje zhromadźizny sem zemrěchu třo čłonojo, jedyn čłon starobnych přičin dla wustupi, třo přistupichu.

Sponsoram Maćicy Serbskeje kaž tež wšitkim darićelam darneho abonementa Rozhlada so wutrobnje dźakujemy.

Dźěłowe ćežišća 2024/2025

Předźěłanje wustawkow

Po wólbach w zašłym lěće zrjadowachmy najprjedy wšitke z nimi zwisowace prawniske naležnosće a koncentrowachmy so po tym na předźěłanje wustawkow. W prěnim kroku zaběraše so z nowym naćiskom mjeńša skupina, kotrejž přisłušeštaj nimo předsydki Cordula Ratajczakowa a Robert Lorenc. Po tym wuradźowachmy w cyłym předsydstwje wo změnach. Naćisk dachmy nazymu 2024 wot financneho zarjada a hamtskeho sudnistwa pruwować. Namjet za nowu wersiju towarstwowych wustawkow dóstachu čłonojo z přeprošenjom.

Krótkobiografije Maćicarjow

Dale smy naćisnyli přehlad za krótkobiografije našich čłonow. Na hłow­nej zhromadźiznje Maśicy Serbskeje w Choćebuzu loni w aprylu namjetowaše čłonka, zo móhli čłonow wo podaće najwažnišich biografiskich datow inkl. powołanskeho a čestnohamtskeho skutkowanja prosyć. W zašłych lětach smy mjenujcy husćišo zwěsćili, zo je druhdy jara ćežko, na přikład za kulojte narodniny abo nekrologi, zakładne informacije wo skutkowanju našich čłonow wuslědźić. Tohodla prosymy z dźensnišim dnjom wšitkich našich čłonow wo dobrowólne přidźěło, to rěka wo wupjelnjenje »formulara za podaće krótkobiografije«. Podłožki budu jenož za předsydstwo digitalnje přistupne; paralelnje k tomu chowamy wućišće w Maćičnym archiwje.

Žołmy waleja so na přibrjóh, mórski powětr wuswobodźi mi hłowu. Hladam do módreje daliny a dopominam so na to, štož sym zašłe měsacy na swojim pućowanju po Europje dožiwiła.

Pija Šnajdrec Foto: Jonas Pjetaš Sym wulkotnych ludźi zeznała a sej bajkojte wokomiki lubić dała, wo kotrychž ani njewědźach, zo sym je trjebała. Nasrěbach so noweje wědy, kotraž mi k nowym dopóznaćam dopomha. Dyrdomdej z wyšinami a nižinami. Z kóždej změnu so znowa namakam. Swoboda, kotraž nastawa přez chaos a měr. Ale tam je přeco něšto, štož mje na zemi dźerži.

Korjenje hłubšo do mojeje identity sahaja, hač běše mi to scyła wědome. Kaž mnozy Serbja so tež zwonka Łužicy jako Serbowka pokazuju a ćim bóle so wjeselu, hdyž so za mój pochad zajimuja. K domiznje njesłuša jenož wšo to, štož znajemy – kaž naše tradicije, wokolina abo rěč. To, štož woprawdźe našu identitu wučinja, smy my a ći, kotřiž běchu před nami a kotřiž po nami přińdu. Myslu sej, zo za kóždeho rěču, kotryž dale preč bydli, zo nas přeco něšto na domiznu wjaza. Samo jeli to nochcemy, tomu zadźěwać njemóžemy. Začuće je w nami žiwe. Ale druhdy nuzuje nas to do kolen, hdyž bywamy dorosćeni: Dokelž spóznajemy, zo nas kóždy jednotliwc po swojim wašnju reprezentuje. Je wšak mnoho ludźi, kotřiž ženje ze serbskich duri njestupi a tuž njewidźi, zo kóždy čłowjek samsnu rěč rěči – a z tym njeměnju serbšćinu. Ze zamknjenymi durjemi zakazaš sej swět.

Hač to chcemy, abo nic – zynki a zwuki nas přeco a cyłodnjowsce wobdawaja. Słyšenje njehodźi so jednorje wotstajeć, hinak hač widźenje z wočomaj. Wucho je organ, kotryž je nastajnosći wotewrjeny – z dobreje přičiny. Ze słyšenjom zamóže čłowjek sebi blišu a daloku wokolinu wotkrywać, z njej do zwiska přińć a na nju reagować. Zamóžemy regulować, hač aktiwnje słyšimy – (při)posłuchamy – abo hač pasiwni słuchamy, to rěka, zo so zynki a zwuki do pozadka storča, hdyž so na druhu aktiwitu wusměrimy. W 1960tych lětach zaběra so kanadiski komponist Raymond Murray Schafer ze slědźenjom wo zwuku (jendź. Sound Studies) a jeho zwisku k wobswětej. Jako wučeše na uniwersiće Simona Frasera w Torontowje, nasta slědźerska skupina z mjenom »World Sound Project« wokoło Schafera. Jich zaměr běše, čłowjeka na zynki a zwuki wobswěta sensibilizować a to za čas, w kotrymž so spěšnje wutworjacy industrielny wobswět na harowacu wokolinu z přiběracym zwukowym pegelom změni. Tutomu wuwiću chcyše so skupina přećiwić z tym, zo započinachu zwukowu krajinu najwšelakorišich kónčin nahrawać a tak za potomstwo konserwować. Po dołhich lětach analyzy a nahrawanjow zynkow a zwukow po cyłym swěće – tež w Němskej – nasta mnoho publikacijow wo rezultatach slědźenjow, w kotrychž so wuslědki wopisaja a klasifikuja. Ale hakle 50 lět pozdźišo wuwiwachu druhe zwukowuměłcy a architekća na tutej bazy koncepty, kak by so móhła zwukowa krajina, to rěka wšitke nas wobdawace zwuki a zynki našeho wobswěta, aktiwnje polěpšić. Je to prašenje, kotrež rozrisa so předewšěm w urbanym rumje. Wosebje w městach nadeńdźemy hotspoty – blaki wysokofrekwentneho hibanja – na kotrychž knježi hołk a tołk. Wužadanje je nětko, haru estetisce narunać. Na přikład zaplanuja wobswětowi planowarjo rozdźělne přirodne elementy blisko harowańcy, kotrež wotwodźa wot hary a so změrowace na čłowjeka wuskutkuja. Zaměr je, derjeměće čłowjeka zawěsćić a žiwjensku kwalitu powyšić. W tutym konteksće so prašam, kotre zwuki nas myla a kotre nas wobohaća. Kotre bychu so móhli redukować a kotre chcemy rady za naše dźěći zdźeržeć? Prašam so, hladajo na serbsku identitu: Kotre elementy su typiske za serbsku zwukowu krajinu a z dźělom našeho byća?