Cejdejka wopřija 27 kěrlušow a pěsnjow w delnjoserbskej rěči. Koncepciju, zestajenje kaž tež redakciju přewza Marja Elikowska-Winklerowa.

Z cejdejku předleži nam zajimawy pisany kaleidoskop duchownych spěwow w delnjoserbskej rěči. Wona spisa tež předsłowo w přiručce a Werner Měškank poda krótki zarys stawiznow delnjoserbskeje rěče a wo cyrkwi w Delnjej Łužicy. Załožba za serbski lud cejdejku, kotraž w lěće 2002 wuńdźe, spěchowaše. Nahrawali su kěrluše za cyłe cyrkwinske lěto. Wosebje wobkedźbowany pak bu adwentny a hodowny čas. Cyłkownje móžeš jenož mało melodijow jako originalnje serbske, z Delnjeje Łužicy pochadźace, wobhladować. Najznaćiši kěrlušer delnjoserbskeho pochada je Jan Krygaŕ (Johann Crüger). Narodźeny w lěće 1598 w Brjazynje blisko Gubina w Braniborskej. Po wopyće šule w swojej ródnej wsy, chodźeše dale na Łaćonsku šulu w Gubinje. Jako šolar, to rěka jako wandrowacy šuler, přebywaše wón mjez druhim w najstaršim měsće Delnjeje Łužicy – w Žarowje. Potom nastaji so wot Wrócławja do Olomouca, hdźež wopyta lutherski křesćan katolskich kolegow, Jezuitow. Ale hakle w swobodnym rajchowym měsće Regensburgu nazhoni Krygaŕ intensiwniše hudźbne kubłanje. Šolarske dróhowanje zakónči so w Köllnje-Berlinje. Dźěłaše krótki čas jako domjacy wučer a rozsudźi so potom za wopyt tamnišeho gymnazija. Na to poda so na studij teologije do Wittenberga. Ze štyriadwaceći lětami dósta wot Berlinskeho magistrata wysoke městno kantora hłowneje cyrkwje swjateho Mikławša a zdobom nawodneho wučerja při gymnaziju Šěreho klóštra. Dobu jeho přewšo spomóžneho 40lětneho skutkowanja charakterizowaše předewšěm Třicećilětna wójna. Tola Jan Krygaŕ sta so, byrnjež měł dwě wobšěrnej zastojnstwje na starosći, z najwažnišim ewangelskim twórcom kěrlušowych melodijow po Martinu Lutheru. Wón zhudźbni nutrne teksty Paula Gerhardta, Johanna Hermanna a Johanna Francka. Najkedźbyhódniša z jeho kěrlušowych zběrkow bu a je dale ›Newes vollkömliches Gesangbuch‹, kiž docpě wjace hač štyrceći nakładow. Na cejdejce je štyri z jeho twórbow zapřijatych. Dalše chorale, pěsnje, nowe duchowne spěwy a kompozicije pochadźeja z poreformaciskeho hač do dźensnišeho časa. Cejdejka je zdobom zběrka Who’s who wosobinow, kotřiž su na kulturnym a cyrkwinskim polu w Delnjej Łužicy dźěłali a zdźěla hač do dźensnišeho skutkuja. Zynkonošak nasta tohorunja z pomocu Serbskeho ludoweho ansambla Budyšin. Tak steja tež mjena hudźbnikow Jana Bulanka, Detlefa Kobjele a Jana Pawoła Nagela w bookleće. Zdobom mjenuja Ulricha Pogodu, Lothara Graapa, Róžu Šenkarjowu, Jutu Kajzerowu, Lubinu Žurowu, Alfreda Měškanka, Eriku Janowu a dalšich. Jim je z cejdejku ›Ak słyńco gorjej stupašo‹ hódny pomnik postajeny.

CHRYSTA MEŠKANKOWA

Lidova muzika z Chrástu je zapadočěska folklorna skupina, kotraž wěnuje so předewšěm ludowym spěwam z najwšelakorišich kónčinow Čěskeje. Nimo toho pak zhladuja hudźbnicy tohorunja z Plzeňskeho kraja přez Łužiske horiny do Němskeje a z tym wosebje do serbskeje Łužicy.

Jedna so wo čěsku produkciju ze serbskej ludowej hudźbu, kotraž wobsahuje 26 čisłow. Tak zrodźichu mysl, zo serbske ludowe melodije z wotpowědnymi tekstami w originalnej rěči a ze swójskimi aranžementami nahrawaja.

Nic jenož Załožba za serbski lud, ale tež Společnost přátel Lužice a sćelak RADIOERUIS tutón projekt w lěće 2018 spěchowachu. Lěto pozdźišo natočichu film ›Naše zvony pěkně zněji‹ (Naše zwony rjenje klinča), a to po motiwice koncertneho programa. Hudźbny cyłk Lidova muzika z Chrástu zwěsća, zo »wěnuje so jako jenička skupina w Čěskej serbskej folklorje«. Měni pak tež, zo je łužiskoserbska ludowa hudźba »přeco hišće zanjechany dźěl srjedźoeuropskeho kulturneho herbstwa«.

Radworski chór »Meja« załoži w lěće 1895 wučer a kantor Jurij Słodeńk ze zaměrom, serbske towaršnostne a zdobom cyrkwinske spěwanje hajić. Šulski nawoda a kantor Jan Andricki, kotrehož su w času nacionalsocializma ze šulskeje słužby pušćili, wjedźeše Meju jako cyrkwinski chór dale. Tak njepřetorhnychu skutkowanje tutoho serbskeho měšaneho chóra w jeho mjeztym 130lětnych stawiznach. Nimale 50 lět běše potom gymnazialny wučer Achim Brankačk jeho nawoda, doniž njepřepoda dirigentski kiješk kapałnej mišterce Judith Kubicec. Nětkole wjedźe Pětr Cyž ze Serbskeho ludoweho ansambla lajske spěwne ćěleso wuspěšnje dale. Producent prěnjeje samostatneje cejdejki chóra Meje je Jan Bělk, kotryž wuda ju w lěće 2007 w swójskim hudźbnym nakładnistwje SERVI w Berlinje.

Wobalka prěnički Meje. Radworska spěwna skupina je najstarši serbski chór. Na njej namakaš 20 titulow. Najwjace z nich su nowe produkcije pod nawodom Judith Kubicec a štyri pěsnjow přewzachu z repertoira jeje předchadnika Achima Brankačka. Ze staršeho składa pochadźeja spěwy »Hanka, ty brune, brune wóčko«, »Ow zernička«, »Ha přijěł panik do Delan« kaž tež »A pólske woły du«. Tute přednošowachu spěwarjo Meje w běhu lět tež w swojich programach a jedna so bjezwuwzaćnje wo ludowe melodije, ke kotrymž spisachu wšelacy hudźbnicy (derje spěwajomne) sadźby.

Předewšěm zawodne čisło cejdejki »Ow miły swjaty wječorje« dopomina na krasne chórowe wječory před Starej cyrkwičku při Radworskej nawsy. Předstajiš sej, kak tam chór z tutym cyle swojotnym hymnusom z pjera załožićela Jurja Słodeńka na tekst Michała Nawki přez lěta prawidłownje swoje wustupy w cyle wosebitej atmosferje a z nutrnosću zahaji. Potom sćěhuja na zynkonošaku ludowe spěwy a duchowne twórby, za kotrež su Korla Awgust Kocor, Jan Kilian, Bjarnat Krawc, Jurij Pilk, Jan Bulank, Michał Nawka a Achim Brankačk wjacehłósne sadźby spisali. Wuwzaće je »Wótce naš« z pjera Pjotra Iljča Čajkowskeho w prawocyrkwinskim hudźbnym stilu. Tak poskićuje cejdejka zajimawy konglomerat wšelakich rukopisow. Přewzachu pak tež staršu wersiju spěwa »Ow zernička« ze solistku Weroniku Pašcynej. Nimale wšitke přinoški poda chór a cappella. Jedne wuwzaće pak na cejdejce nadeńdźemy, mjenujcy »My ze swjatym Jurjom dźemy« z instrumentalnym přewodom po přikładźe ludowych hercow. Pišćałkowy part přewza tu Sabina Jurencec a na bubonje hraje Roman Eyck. Tak je tuta cejdejka z dirigatom Judith Kubicec a zdźěla z Achimom Brankačkom jara kedźbyhódna dokumentacija z nadčasnym wuznamom. Chór wšak wuwiwa mjeztym tež pod dirigentom Pětrom Cyžom nowu dynamiku, zrodźiwši nowe ideje za pěstowanje hudźbneho namrěwstwa. Přetož stagnacija zawinuje zwjetša wróćowuwiwanje a hustodosć pomałe mrěće. To běše za swój čas hižo Bjarnat Krawc zwěsćił.

Chróšćanscy muzikanća zhladuja na wjac hač štyri lětdźesatki trajacu lubosć k dujerskej hudźbje, z kotrejž nawjazachu w 1970tych lětach po swójskim wašnju na tradiciju něhdyšich wjesnych hercow.

Na předań je cejdejka »Natočene – hercy dopijće!« w Smolerjec kniharni w Budyšinje kaž tež na wsach w serbskich pjekarnjach.

Na jich webstronje čitamy, zo zawjeseleja swojich připosłucharjow z »pisanej měšeńcu serbskich, němskich a čěskich štučkow [...] k najwšelakorišim přiležnosćam, na wjesnych swjedźenjach, mejemjetanjach runje tak kaž k narodninam abo jubilejam.«

Hižo kónc wulkeho róžka lońšeho lěta běše nowy hudźbny rjad »Klasika w zymje«, organizowany a přewjedźeny wot renoměrowaneje klasiskeje wiolinistki Franziski Pietsch, w Budyšinje wulki wuspěch.

Kölnjanku zajimujetej starodawne město Budyšin a Serbski muzej, štož zwisuje z jeje žiwjenjoběhom jako něhdyša staćanka NDR. Narodźiwši so w lěće 1969 w Halle nad Solawu, wotrosće wona we wuchodnym Berlinje. Hižo z jědnaće lětami debitowaše jako solistka w Komiskej operje. Pozdźišo zdoby sej prěnje myto na Bachowym wubědźowanju za dźěći a młodźinu w Lipsku. Jako zwosta jeje nan hudźbneje turneje dla w zapadźe běše tež jeje karjera w NDR naraz skónčena – a sćěhowachu šikany. Młodostna tróštowaše so z hudźbu J. S. Bacha a zaběraše so tohodla intensiwnišo z njej, doniž so jej z maćerju a młódšej sotru wupućowanje do zapada přizwoli.

Karjera něhdyšeje NDRskeje staćanki

Nowospočatk běše drje ćežkojty, ale po času jara wuspěšny. Po dobyću mjezynarodneho myta w Barcelonje poda so wona na dalši studij do New Yorka. Wróćiwši so do Němskeje, přewza hnydom městno prěnjeje wiolinistki we wuznamnych orchestrach.

Cejdejka »Serbska sinfonika 3« wopřija zdźěla sinfoniske twórby serbskich hudźbnikow z wokalnym podźělom. Móžne bu předstajenje respektiwnje nahrawanje tutych načasnych twórbow z tym, zo stejachu profesionalne ansamble a wotpowědni solisća k dispoziciji. Ale tež dalše dobre ramikowe wuměnjenja běchu trěbne. Tak zrealizowa so w lěće 2010 spěchowanje třećeje cejdejki ze serbskej sinfoniku z podpěru Załožby za serbski lud.

Wubra so twórba Jana Pawoła Nagela, a to z lěta 1968 pochadźaca »Serbska jubilejna oda«. Su to wariacije za koloraturny sopran a orchester.

Serbska sinfonika 3; Jan Pawoł Nagel – Juro Mětšk – Liana Bertók – Ulrich Pogoda

Dale namakaš na cejdejce kompoziciji Jura Mětška »MONUMENTUM TEMPORIS« (Časowy pomnik) a »RETOUR« (Wróćozhladowanje), wot Liany Bertók »In memoriam Korla Awgust Kocor« za sopran, dwaj chóraj a komorny orchester kaž tež tekst Handrija Zejlerja a k tomu Ulricha Pogodowu tehdy najnowšu kompoziciju tuteje formy, mjenujcy »Bjezunčenjo-fantaziju« w jědnaće kapitlach za orchester. Do interpretaciskeho cyłka słušachu sopranistka Romy Petrick a chór kaž tež orchester Serbskeho ludoweho ansambla Budyšin pod dirigatom Wolfganga Roegnera a Nowa Łužiska filharmonija Zhorjelc pod nawodom Eckeharda Stiera.

Teremistka, komponistka a awtorka Carolina Eyckec narodźi so w lěće 1987 w Berlinje. Wona słuša jako serbsko-němska hudźbnica do małeho kruha hudźacych na tereminje, kotřiž su mjezynarodnje znaći jako wirtuozni na tutym elektroniskim instrumenće. Hudźenje na tutym nastroju žada sej najwyšu měru nazhonjenja a zwučowanja. W jeje diskografiji, kotraž je mjeztym dosć wobšěrna, steji na prěnim městnje cejdejka z lěta 2008 »Carolina Eyck, Theremin«, wušła w Berlinskim nakładnistwje SERVI.

Wuměłča předstaja štyrnaće koncertantnych twórbow na tereminje, a to zhromadnje z pianistku Giulettu Koch, cellistku Rebekku Markowski, harfenistku Wiebke Lichtwark a wibrafonistku/perkusionistku Magdalenu Meitzner kaž tež z kontrabasistom Romanom Eyckom. Repertoire saha wot Francozow wysokeje klasy Gabriela Faurèja, Claudea Debussyja, Olivera Messiaena, Julesa Masseneta a Jaquesa Ibera hač k sławnemu ruskemu komponistej Sergejej­ Rachmaninowej, šwedskemu hudźbnikej Larsej-Erikej Larssonej, britiskej klasiskej komponistce a wiolinistce Rebecce Clarke, w Stockholmje skutkowacemu Matthiasej Sköldej kaž tež k Braziljančanej Heitorej Villa-Lobosej. Do tutoho rjadu přirjaduje so tohorunja Korla Awgust Kocor z jeho »Kantilenu III«, kotruž běštaj Jan Bělk a jeho dźowka Carolina za wioloncello a kontrabas aranžowałoj. Nimo swójskich kompozicijow tereministki wopřijima zynkonošak tež twórby Magdaleny Meitzner, hrajerce na bijadle.

Sobotu před 4. adwentnej njedźelu, dnja 21.12.2013, bu adwentny koncert chóra 1. serbskeje kulturneje brigady pod nawodom Friedemanna Böhme w Michałskej cyrkwi w Budyšinje nahraty. W slědowacym lěće je cejdejka pod titulom »To krasne słowo je« wušła. Spěchowana bu edicija wot Załožby za serbski lud kaž tež Sabiny a Axela Arltec z Budyšina, wobsahujo 13 čisłow předewšěm serbskeje adwentneje hudźby.

Prědnja strona wobalki CDje »To krasne słowo je« Tachantskemu kantorej Friedemannej Böhme, kiž nawjedowaše ćěleso wot 1996 hač do 2023, běše jara wažne, zo maja tute kóždolětne koncerty w adwentnym času tež woprawdźe adwentny wobsah. Hladajo na serbsku dohodownu chórowu literaturu běše tónle narok z ćežemi zwjazany.

Předležeše pak hižo za serbski gymnazialny chór wot Drježdźanskeho hudźbnika Berta Handricka spisana »Adwentna kantata«, do kotrejež su tež tři kěrluše Jana Kiliana zapřijate. Započatk prěnjeho kěrluša kantaty spožča titulej cejdejki mjeno. Nimo tuteje wobšěrnišeje twórby jewi so w programje tohorunja »Serbski Magnificat« cyrkwinskeho hudźbnika Feliksa Brojera. Na chwalospěw swj. Marije, kiž namakaš zeserbšćeny we wosadniku, napisa komponist chórowu twórbu swojotneho razu, kiž so gregorianskemu originalej zaměrnje wotchila. Tekst kěrluša »Kak powitam ja tebje« pak je z pjera němskeho fararja a basnika Paula Gerhardta, skutkowaceho w braniborskim Choduwinje (Mittenwalde), a serbski přełožk je hižo ze starych spěwarskich znaty. Melodiju spisa sobu najwuznamniši poreformaciski kěrlušer Jan Krygaŕ, kiž wuznawaše so jako kantor w Berlinje swojemu serbskemu pochadej. Komponist wjacehłósneje sadźby je něhdyši nawoda Drježdźanskeho Křižneho chóra Rudolf Mauersberger.

Nahrawanje oratorija »Serbski kwas – Wobraz ze žiwjenja«, zwoprawdźi so z podpěru Załožby za serbski lud w oktobrje 1997 w Chróšćanskej wjacezaměrowej hali »Jednota«.

askaösldkfasöldfk

Pod nawodom kapałneje mišterki Judit Kubicec, zaspěwachu sopranistka Sabine Groß, mecosopranistka Tanja Donatec, tenoraj Frieder Aurich a Handrij Henčl, baritonaj Stefan Baumgärtel a Šćěpan Nowak, basaj Marek Rzepka a Michał Janca kaž tež Serbski muski chór Delany, chór Budyšin a chór Serbskeho ludoweho ansambla.

Instrumentalny dźěl hraješe orchester SLA. Cyłkownje tři dźěle oratorija, z pjera załožerja serbskeje artificielneje hudźby Korle Awgusta Kocora na poetiski tekst Handrija Zejlerja, su na dwěmaj CDjomaj rozdźělene. Přewzali su orchestraciju Huberta Krossa.

»Serbski kwas« je prěni z oratorijow K. A. Kocora. Tehdy 26lětny wučer w Stróži, swoje dźěło na prěnjej wersiji 9. julija 1847 zakónči. Prapředstajenje swojeje prěnički we wulkej hudźbnej formje přewjedźe so pod nawodom komponista składnostnje 4. serbskeho spěwneho swjedźenja, dnja 8. oktobra 1847 w Budyšinje. W chórje spěwachu tehdy 100 spěwarjow, ale jenož 18 spěwarkow. Oratorij wopodstatni so w dobje wozrodźenja ludow jako skutkowny a do přichoda sahacy narodny epos.

Wot zašłeje nazymy předleži nowa CD klasiskeje hudźby, wobsahowaca serbsku pišćelowu hudźbu. Jedna so wo dwanaće twórbow šěsć serbskich komponistow, kotrež buchu pak originalnje za pišćele spisane pak za tutón instrument wobdźěłane.

Wobalka cejdejki: Serbska pišćelowa hudźba/Serbska orgelowa muzika (1.nakład)

Nahrał je kompozicije wšelakich dobow a stilow w Lipsku swobodnje skutkowacy hudźbnik serbskeho pochada, Stefan Kießling. Wón natoči je na pišćelach firmy Vleugels z Hardheima w Badensko-Württembergskej, kotrež buchu w lěće 2015 w nowej Propstowskej cyrkwi swj. Trojicy w Lipsku poswjećene. Instrument ma podobny wobjim kaž pišćele w Róžeńće, je pak technisce wězo wo wjele moderniši – a k tomu w najlěpšim stawje.