Pod titulom ›Animal farm abo hotowe swinstwo‹, je nakładnistwo Veles swětoznatu fabulu Georga Orwella nětko prěni raz w hornjoserbskej rěči wozjewiło.

Wobalka přełožka swětoznateje fabule ›Animal farm abo hotowe swinstwo‹ Z tym stupi twórba, kotraž so lětdźesatki dołho jako parabla wo rewoluciji, mocy a přeradźe čita, na krute městno w serbskorěčnej literaturje. Stawizna rozprawja wo zwěrjatach, kotrež jich čłowjeskeho knjeza powala, jenož zo bórze nowemu knjejstwu spadnu, tuž njezhubi dźensa hižo swoje aktualnosće. Hornjoserbska wersija pokaza z jasnosću, zo njeje tuta rěč jenož wobchowarka tradicijow, ale tež kmana nošerka za wulke powědki swěta.

Přełožk Martina Holanskeho přeswědči přez dokładnosć a wušikne začuće za přiměrjenosć. Balansa mjez přibliženjom do hornjoserbšćiny a bliskosću k originalnej wersiji je chwalobna. Mjeztym zo přeměni so Snowball na Sněhowca a so z hodźacym wotpowědnikom stanje, wostanu figury kaž Mr. Jones abo mjena městnosćow kaž Pinchfield a Foxwood wědome w swojej jendźelskej formje. Tutón rozsud zachowa mjezynarodny charakter teksta, zo by so kumštne wotcuzbnjenje wobešło. Na kóncu knihi namaka so nimo toho słowničk, kotryž někotre mjenje běžne zapřijeća spisowneje rěče přełožuje, kotrež někotremužkuli čitarjej njeznate być móža. Tak wostanje tekst přistupny, bjez toho zo by na stilistiskej hustoće popušćił.

»Me ne frego!« – »Mje njestara!« Tuta prowokatiwna fraza słužeše fašistiskim čornym košlam pod Mussolinijom jako mantra.

Symbolizuje arogantnu ignorancu přećiwo bědźe druhich, »dale tak« njehladajo wšitkich konsekwencow. Tute stejišćo wusprawnjowaše surowe skutki a wjedźeše towaršnosć runjewon do tyranstwa. »Me ne frego« wołachu po dróhach, jako buchu přeco wjace opozicionelnych zamordowani. »Me ne frego«, doniž njeběše přepozdźe.

Přewzaće mocy Mussolinija w Italskej čita so kaž napominanski spis Orwella abo Brechta, kiž chce nas před wjetšim złom warnować. Wone pokazuje, kak daloko so čłowjek na wulku njeprawdu zwučić móže, doniž jeho na kóncu wjace njestara a naposledk nješlapnje.

Čehodla wo tym rěču?

Spočatk apryla widejo wo mni w syći kursěrowaše, w kotrymž na jewišću Budyskeho »Dźěłań dźeń« stejo, wo staroznatym problemje rěčach – nadpady prawicarskich ekstremistow na Serbow. Mjez mnoho pozitiwnymi reakcijemi pak slědowace dožiwich, štož mje chutnje zatraši, mjenujcy kak husto mi Serbja prajachu: »Nó haj, to emt tak je« abo »Što da dyrbimy činić?«.

Je jedyn z tych temow, kotryž nas mjeztym hižo lětdźesatki dołho zaběra. Lěto wob lěto wo tym słyšimy, kaž šerjenje leža nadpady nad nami.