Wona so nadźiješe, zo ta spinka jemu napadnje. Znajmjeńša. A chcyše jemu powědać, wo sebi a kak je jej bliski: Chcu ći wjace być hač njedótkaj so mje. Stajnje zahajištaj rozmołwy z někajkimi citatami. Wuprajenjemi druhich, kaž zo chcyłoj so za nimi chować. Jedyn před druhim. A tola bě to jeju rozmołwa. Jenož w citatach zamóžeštaj sebi bliskaj być. W słowach a w pohibach, kiž to rěčane podšmórnychu. Spinka jimaj ani jeničkeho pohiba njezaspinkowa a žadyn citat njewuspinkowa. Dźěštaj mjelčicy. Porno sebi kóždy cyle při sebi a za sebje. Spinka tčeše w jeje włosach. Bě ze slěbra z Tule. Słónco na nju swěćeše. Spinka so zyboleše, tak zo jeho woči stajnje zaso wonu spinku dosahnyštej. Tu cuzu, wotwonka přityknjenu prěnju slěbrojtosć w jeje włosach.

RÓŽA DOMAŠCYNA

Čitajo wospjet basnje Petera Handkeho nańdźech jednu, pod titlom »Nowe nazhonjenja« (original hlej »Leben ohne Poesie« – »Žiwjenje bjez poezije«, přeł. R. D., str. 9–14), kotraž ma dźělne napismo »1952«. Zezda so mi, zo wopi­suje tam situaciju po pohrjebje mojeje wowki. Widźach čorny wóz, před kotrymž bě wuj čornakaj zapřahnył, ze Šunowa do Ralbic jěć. Widźach sebje, krótko do wot­chada w našej dobrej stwě stejacu, po tym zo běchu kašć na wóz­ stajili. Basnik pisa wo smjertnym strachu, kiž ma, po swójbnym praje­nju w Korutanskej, čłowjekej huškanje po chribjeće słać. A prajidmo sej wospjetujo je so hólčec w stwě, hdźež bě wowka na marach stała, prěni raz dožiwjeneho smjertneho stracha dowobarać zamóhł.

Štó je basnik, kiž tole wě? Basnik z Korutanskeje. Něchtó, kiž je zdobom doma a cuzy w ródnej kónčinje. Basnik, přisłušacy słowjenskej mjeńšinje w Rakuskej, hdźež bydli jeje wjetšina blisko. Zamyslu so do słowa »mjeńšina«: mjeńšich, mjeńša, na mjeńšich maće kedź­bować, jich wobwarnować, z mjeńšimi ma so chlěb dźělić, dajće mjeńšim doprědka stupić, zo bychu lěpje widźeli, štóž so pomjeńši, budźe powyšeny.

To a hišće wjele wjace móže mi serbšćina poskićić. A němčina? »Minderheit« měni we słowje tež minder. Min­der­ bemittelt, minderwertig, minder zurech­nungsfähig. To a hišće wjace ze słowa wučitam.

Dnja 28. měrca, dźeń po jeje 100. po­smjertnych narodninach, přewjedźe towarstwo Přećeljo Smolerjec kniharnje literarny wječork k česći Hańže Bjeńšoweje. Wjace hač 40 ludźi bě na tute zarjadowanje přišło. Annett Šołćic bě wosebite blido přihotowała, na kotrymž so přehladka knihow delanskeje awtorki pokaza.

Jubilarka bě so 27. měrca 2019 jako Hańža Rachelic w Róžeńće narodźiła. Dr. Franc Šěn a Měrana Cušcyna předstajištaj nimo jeje literarneho tworjenja tež wosobinu a žiwjenske stacije awtorki. Bjeńšowa bě wučerka a rady za dźěći pisaše. Debitowaše pak z powědku za dorosćenych. »196 schodźenkow«. Z tutym tekstom, kotryž so 1949 wozjewi, a za kotryž dźesate myto tehdyšeho literarneho wupisanja dósta, nježněješe jenož pozitiwne wothłosy. W běhu wječorka čitaštaj Šěn a Cušcyna wujimki z dalšich dźěłow Hańže Bjeńšoweje. Do předstajenja zapřiještaj dale jeje dźěła za dźiwadło, wosebje te za dźěći. Jeje »Nitka Witka« bě mnohim wopytowarjam w dobrym pomjatku. Bjez dźiwa, wšako bě so hra »Kak sej Nitka Witka radu da« 19 króć hrała. Po zakónčenju wuběrnje zestajaneho programa, za kotryž akteraj stajnje zaso mjezyaplaws žněještaj, předstaji syn Hańže Bjeńšoweje, Handrij Bjeńš, knihu wo swojej maćeri, kotruž bě k jeje 100. po­smjertnym narodninam wudał. Přizamkny so rozmołwa wo dźěle awtorki a wo priwatnych dopomnjenkach na holcu Hańžu­ Rachelic w Róžeńće. Spisowaćelka wostanje ze swojim dźěłom a přećelnym, čitarjej přichilenym wašnjom, w dobrym pomjatku. Rady za jednej z jeje knihow přimnjemy a so začitamy.