›Danka & Janka – Njeměr w nykusojc jazorje • Unruhe im Nykussee‹ – to jo titel nowych dwójorěcnych knigłow za źiśi a za wšych, ako su se swět serbskich powěsćow we wutšobje wobchowali.
Danka a Janka stej wjasołej dwójnicy a zelenej kaž młodna tšawka w nalěśu – pótakem wjelgin rědnej nykusojc źowce. Gramnemu muskemu na marku pak se to zewšym njezda. ilustracija: Jacqueline Wölfel kšuty wuwězk, 48 b. ISBN: 978-3-7420-2868-6 Płaćizna: 14,00 € Tema knigłow jo aktualna: gramota pśeśiwo tym hynakšym. Tšojenje z gluskotateju fantaziju jo napisała Petra Richterojc. Z nim jo dobyła literarne wuběźowanje župy Dolna Łužyca 2024. Awtorka póchada ze serbskeje familije. Źiśetstwo jo pśežywiła nejžpjerwjej w Miłorazu a pózdźej w Trjebinku. Prědne tšojeńka jo pisała juž z 12 lětami. Pó studiumje socialnego źěła a socialneje pedagogiki w Chóśebuzu jo śěgnuła do Pśedpomorskeje, źož w tom pówołanju źěła.▶ Přehladka fotow Rolfa Dvoraceka w Muzeju
Budyšin
Wustajeńcu z fotografijemi Rolfa Dvoraceka su sobotu, 27. septembra, w Budyskim měšćanskim muzeju wote-wrěli. Kabinetna přehladka pokaza nimale 60 fotografiskich twórbow. Te běše Rolf Dvoracek ze statysacow negatiwow wupytał, kotrež je we wjele lětach swojeho powołanskeho žiwjenja wobswětlił. Cyle wědomje koncentrowaše so při tym na motiwy zwonka reportažowych fotografijow.
Čorno-běłe wobrazy pokazaja zwjetša napohlady jeho ródneho města Budyšina, krajinowe wobrazy z wokoliny a portrety.
▶ Na slědach swojich potomnikow
Madlenka Di Sarnowa je póndźelu, 06. oktobra, hosći ze Serbiskeje w Budyskim Serbskim domje witała.
Wona jim kulturu a tradiciju serbskeho ludu spřistupni. Prezident towarstwa potomnikow Južnych Serbow wot 1912 do 1920 Slavoljub Stojadinović wuzběhny, zo so jara wjeseli, něšto noweho wo serbskej kulturje nawuknyć. Zaměr towarstwa je, zo tradiciju haja kaž tež dopominanje na wšo, štož je zwjazane z časom balkanskich wójnow a Prěnjeje swětoweje wójny. Čłonojo wopytaja městnosće masowych rowow a wojersce wuznamnych městnow po wšej Europje, hdźež wopomnjenske zarjadowanja organizuja.
LND wozjewja w rjedźe ›Die sorbische Bibliothek‹ wobstajnje twórby serbskeho literarneho herbstwa a serbskeje načasneje literatury w němskej rěči.
Antologija z powědkami serbskich spisowaćelkow a spisowaćelow, kotrež su nastali w lětach po 1945 do 1990. kruta wjazba ze škitnej wobalku, 320 s., wudała: Marka Maćijowa Lektorat: Janina Mikławškowa ISBN: 978-3-7420-2834-1 Płaćizna: 25,00 €Wonkownicy a awtochtoni, zwučeny wjesny miljej a daloki swět, paradizowe zahrody, zničene krajiny a pytanje za identitu – wšo tole so w nich namaka. Nimo němskich awtorskich wersijow wobsahuje wuběr Marki Maćijoweje dźesać prawozjewjenych přełožkow. W dosłowje zarjaduje literarna wědomostnica dr. Juliane Rehnolt teksty do šěrokeho spektruma serbskeje NDR-literatury.
▶ Mina Witkojc a jeje pśiswójźbne
K toś tej temje jo se zmakało wałtoru, 7. oktobra, 15 luźi – mjazy nimi pěś z Bórkow
póchadajucych a jadna pśiswójźbna – w kjarcmje
›Zur Friedensburg‹ na Karlowej droze 68 w Měsće, aby se
wuměniło wó familiji Miny Witkojc. Gósćowaŕka a moderatorka Stefanie Krawcojc jo wšyknych wuwitała a jo pokazała na to, až jo Mina wěsty cas ned wokoło roga bydliła, na Beuchowej, źož jo bydlił jeje šwogor, konditaŕski mejstaŕ, Karol Teplý
ze swójeju žeńskeju, młodšeju sotšu Miny.
Zmakanje ku góźbje 50. smjertnego dnja spisowaśelki a redaktorki Miny Witkojc (28.05.1893 – 11.11.1975) w towaristwowej śpě gósćeńca ›Zur Friedensburg‹ w Chóśebuzu-Chmjelowje. Foto: Christiana Piniekowa Lěcrownož jo w pśepšosenju stojało, až njedej byś zarědowanje zmakanje ekspert(k)ow, ga jo pśisamem kuždy a kužda swóje ceło wósobinske spomnjeńki na basnikaŕku a jeje bórkojsku wokolinu dał/a k wěsći. Pśedstajił jo se aktualny staw rešeršow k Witcyc a Poleńcojc rodopisoma.Jo se powědało wó njemanźelskich źiśach a wó Polencojc patchwork familiji.
▶ 15. swjedźeń serbskeje rěče RCW za dźěći w Stróži wuhotowali
Dohromady 157 dźěći je štwórtk, 22. meje, w Domje tysac hatow w Stróži a
w tamnišim šulskim muzeju přebywało. Šulerjo 3. a 4. lětnika wuknu w Bošecach, Hućinje, Nowej Wsy, Kulowje a Slepom kaž tež we Wulkich Zdźarach a we Wulkej Dubrawje. Zarjadowanje je za serbšćinu wuknjacych. Wjetšina tutych šulerjow serbšćinu zwonka šulskeje wučby njesłyši. Na swjedźenju so jim wuwědomi, kelko dalšich dźěći nimo nich serbšćinu wuknje. W dźěłarničkach su so šulerjo na wosebite wašnje ze serbskej rěču a kulturu zaběrali.
▶ Zběrku wo łužiskich
korjenjach předstajiłoj
›Wurzeln und Wandel der Lausitz – Kórjenje a pśeměnjenja Łužyce‹ je titul dwurěčneje zběrki, kotraž je lětsa w nakładnistwje Edition Märkische LebensArt wušła. Zrodźiła je so ideja za knihu po schadźowanju Swobodneho němskeho zwjazka awtorow. Tute bě 2021 w Choćebuzu. Wurězki z knihi su
wudawaćelka Hannelore Schmidt-Hoffmann, jeje mandźelski Wolfgang Hoffmann a prof. Dietrich Šołta štwórtk, 22. meje, w Smoler-jec kniharni předstajili. Přinoški pohnuwaju do rozmyslowanja wo serbšćinje a snano do přepytowanja swójskich serbskich korjenjow.
Su wuzwólili Saskiu Bugajowu ako powědaŕku
Dnja 11. septembera jo se zmakała strategiska kupka projekta SROKA za rewitalizaciju dolnoserbskeje rěcy w rumnosćach wótźělenja za regionalne wuwiśe a mjeńšynowy šćit Serbskego instituta w měsće.
Jo to prědne zjawne źěłowe zmakanje teje kupki było. Wótněnta pósejźenja zjawne su, tak až mógu teke druge zajmowane se wobźěliś a sobu diskutěrowaś. Nowe jo było, až projektowy team jo pśestajeńske rědy organizěrował. Tak móžo se něnto rěcny koncept realizěrowaś, až kužda a kuždy móžo rěc wužywaś w kótarejž se wěsty cujo. Kupka jo sebje teke wuzwóliła powědaŕku a zastupnego powědarja. Stej to Saskia Bugajowa z Łuchowa a Erik Bivour z Bórkow.
38-lětna powědaŕka Saskia Bugajowa jo pśed krotkim wužywała nowe móžnosći mjenjowego pšawa a jo gjarda nosaŕka amtskego serbskego mjenja a se wobźělijo na projekśe ZORJA. To jo 19-lětny Erik Bivour juž absolwěrował. Z tym stej wobej teke pśikłada z noweje generacije serbski powědajucych, kenž teke kśě zagronitosć pśewześ.
Głowny dypk pósejźenja jo pak był tak pomjenowana SWOT-analyza. Jo to how wužywana móžnosć mócy, słabosći, rizika a šanse za rěcne wužywanje identificěrowaś. Dokulaž strategiska kupka jo wjelgin wjeleraki zestajona a ma teke młode cłonki su wužywali metodu, aby raz »wót nula« zezběrali mysli k tomu.
Dnja 15.09.2025 su w nakładnistwje Novae Res (Gdynia) wujšli pólskorěcne knigły z titelom ›Tradycje i zwyczaje na Dolnych Łużycach. Troska o zachowanie kultury mniejszościowej‹ (Tradicije a nałogi Serbow w Dolnej Łužycy. Starosć wó zachowanje mjeńšynoweje kultury). W tej popularnowědomnostnej publikaciji pśedstajijo w Chóśebuzu bydleca awtorka dr. Justyna Michniuk wuslědki swójogo 16-lětnego slěźenja w Dolnej Łužycy.
Pólske luźe ga póznaju we wobłuku woglědow do Łužyce cesto teke dwójorěcny region. Ale publikacije wó tudejšej indigenej słowjańskej ludnosći su pśewažnje śišćane w górno- abo dolnoserbskej rěcy abo w nimskej rěcy.
Knigły maju 334 bokow a su z młogimi barwojtymi fotami ilustrěrowane. Prědny nakład licy 300 eksemplarow. Knigły wopśimjeju pódstawki k serbskim stawiznam, k rěcy, wó nałožkach, swěźenjach a tradicijach Serbow w běgu lěta, wó narodnych drastwach a tejerownosći wobšyrny register žrědłow a literarnych pokazkow. Cytaŕ zgónijo fakty a slězyny w pśeglědniwje spisanych tekstach. Awtorka wšak njeglěda pśi tom stawnje na zachadnosć, ale wopisujo teke nacasne wuwiśe. Tak na pśikład aktualne wopyty njepšosonych gósći, dolnołužyskej młoźinje žnjeński nałog wokoło kokota skazyś. Na kóńcu publikacije jo wózjawjone zespominanje w dolnoserbskej, nimskej a engelskej rěcy. Wědomnostne recensije knigłow stej napisałej prof. Bogumiła Burda z Uniwersity w Zelenej Górje a prof. Piotr Pałys z Instytutu Śląskiego w Opolu.
