Hanka Šěnec– Nowa koncertna mišterka SLA Kamila Susłowicz składnostnje koncerta pod hesłom »Pój, wječoro k nam rjany« 23. septembra w Budyskim Serbskim domje
▶ »Čěske nocy« w Smochćicach
Pod hesłom »Čěske nocy« wuhotowaštej Serbski ludowy ansambl a kubłanišćo swj. Bena po dwulětnej přestawce zaso »Smochčanski hudźby swjedźeń« pod hołym njebjom. Orchester, chór a balet SLA předstajichu pod nawodom Tvrtka Karlovića kompozicije mjez druhim Antonína Dvořaka, Zdeněka Fibicha a Josefa Suka. Jako solisća agěrowachu Jaroslav Patočka (bariton), tenoraj Mikołaj Jan Walerych a Charalampos Alexandropoulos kaž tež Susann Bartke (sopran) a Mónika Kertész (alt). Prapremjerje běštej »Serbska narodna reja čo. 3« Korle Awgusta Kocora z cymbalowym přewodom Miriam Polákoveje jako přinošk swjedźenskemu lětu Kocora a Zejlerja a »Largo« z Dvořakoweje sinfonije »Z noweho swěta« z dudakom Handrijom Henčlom. Hóstna skupina Cimbálova muzika Jiřího Janouška a huslerka Markéta Janoušková z Češkeje zahorichu publikum z furioznym přednoškom crossovera »klasiskeje« a ludoweje hudźby; młoda ukrainska gitaristka Oleksandra Drač zahra cunjo »Reju wokoło lipy« Štěpána Raka. Dohromady zličichu 850 wopytowarjow.
▶ Dolnoserbski sekstet mytowany
We ramiku wuběźowanja pód motom »Rěc zwězujo« jo se teke naraźony projekt Dolnoserbskego seksteta z.t. mytował. Projekt se zaběra ze serbskeju rěcu a kulturu w Dolnej Łužycy. Jaden wjerašk projekta jo był w juliju prezentacija spisanych žywjeńskich dopomnjeśow Johanny Pontoweje z nagrawanjami na cd a z nastawkom Gregora Wieczorka wó serbskich stroninych mjenjach. Publikacija z jadnab 180 starymi fotografijami wótbłyšćujo serbske žywjenje slědnych generacijow we wšakich fasetach, eksemplariski teke za druge jsy Dolneje Łužyce. Nosaŕ projekta procujo se pśinjasć wejsanarjow wšych generacijow bližej, wubuźiś jich zajm za serbsku rěc a pógnuś k zaběranju ze serbskimi stawiznami swójeje rodneje jsy.
Po tym zo je so wosebita wustajeńca »Barby daliny. Moler Ante Trstenjak a Łužiscy Serbja« 2020/2021 w Budyskim Serbskim muzeju wotměła (hlej Rozhlad 12/2020), so serija monotypijow Serbowkow słowjenskeho molerja hač do 23. oktobra 2022 we Wuměłskej galeriji w Mariborje pokazuje. Tudyša wustajeńca z titulom »Hordosć a předsudk pola narodneje drasty« je wupłód dołholětneho zhromadneho dźěła mjez Wuměłskej galeriju, Praskim Narodnym muzejom a Budyskim Serbskim muzejom. Nimo łužiskeje serije Trstenjaka, kiž běše wobwliwowany wot čěskeho molerja Ludvíka Kuby, tematizuje so wozrodźenje słowjanskich ludow w prěnjej połojcy 20. lětstotka. Ćežišćo wustajeńcy je narodna drasta a kak so we wěstej kónčinje a we wěstym času prezentuje. Ale tež prašenja přisłušnosće, identity a róle žonow so wobjednawaja. Historiskim wobrazam přidruža so twórby načasnych wuměłcow, mjenujcy Słowjanki Tiny Dobrajc (* 1984), Danki Triny Søndergaard (* 1972) a Němca Erica Schütta (* 1967), kotřiž so wuměłsce z narodnymi drastami zaběraja. Jich dźěła wobohaća wustajeńcu, dokelž tak hodźi so wo tym rozmyslować, kotru rólu hraje narodna drasta dźensa a kotry wuznam wona ma.
Rozmołwa z hudźbnikom, komponistom, publicistom, režiserom a producentom Symanom Hejdušku wo jeho mnohostronskich hudźbnych projektach, načasnej serbskej hudźbje a jeho planach za přichod
Wy sće jako hudźbnik a komponist jara mnohostronski. W kelko hudźbnych projektach skutkujeće sobu?Najdlěje hraju w skupinje Con-takt na kwasnych rejach a pola Brankatschkow, štož je po žanrje podobnje, potajkim na rejach a partyjach. Potom skutkuju na polu hiphopa w Nowej Dobje a funka w swojej Drježdźanskej skupinje Puff Ronnie & the FunkForce, hdźež hraju na klawěrje. Z njej smy lětsa spočatk meje naš prěni album »Nothing.But.Okay.« z dohromady dźewjeć spěwami wudali. Bywši Sorbian Art Trio hižo njeeksistuje, dokelž mamoj z Janom Brězanom mjeztym kóždy wjele druhich projektow a Syman Handrik je medicinar w Lipsku. To da so ćežko zjednoćić. Spytamy pak na zakładźe wšelakich projektow stajnje zaso hromadźe dźěłać pod motom Trio a Kumple. Při tym twori Trio bazu a Kumple su hosćo, kotrychž sej, wotwisnje wot projekta přeprošujemy. Nimo toho sym sobuzałožićel skupiny SerBeat, z kotrejež pak sym wustupił, wšako posłužujemy ze skupinu Con-takt samsny stil. Wšo prosće njeńdźe. Druhdy pak skupinje wupomham. Skónčnje hraju hišće hdys a hdys z Horjanami, z nimi sym wotrostł. Jako producent sym stajnje při produkcijach Heleny Hejduškec pódla a sym prěnje tři title Skupiny Astronawt wobdźěłał a dźěl w swojim studiju nahrawał. Nimam pak z nimi wjace tak wjele činić, zaskoču pak tam hdys a hdys, jeli trjebaja instrumentalista při wustupach. Cyle nowe je, zo wustupju mjeztym jako solist a dźěłam w hudźbnej redakciji Serbskeho rozhłosa, hdźež staram so mjez druhim wo nowe produkcije.
Feliks Haza – Impresije z wot 22. žnjenca do 4. požnjenca wotměteje 16. mjezynarodneje rězbarskeje dźěłarnički při Miłočanskej skale
takle pisaše Ota Wićaz wo Janje Radyserbje-Wjeli, kiž bě jeho nanowski přećel. Po slědach tutoho prócowarja podaše so 12 čłonow towarstwa Přećeljo Smolerjec kniharnje dnja 17. junija po Budyšinje. Jeho slědy po cyłym měsće nadeńdźeš, jelizo to chceš. Na Židowje, njedaloko schodow na Hrodźiško, steješe jeho ródny dom. Dwustote narodniny by Jan Radyserb-Wjela lětsa woswjećił.
Čłonojo towarstwa Přećeljo Smolerjec kniharnje na slědach Jana Radyserba-Wjele Foto: Róža Domašcyna Po šěsć stacijach předsyda towarstwa, Franc Šěn, přećelow serbskorěčneje literatury wjedźeše a jim zajimawostki ze žiwjenja wučerja, basnika, spisowaćela a ludowědnika powědaše. Čłonce towarstwa, samej basnicy, čitaštej pokazki z jeho wobšěrneho basniskeho dźěła. Radyserb chodźeše do stareje šule na Židowje. Po tym dźěłaše jako kruwar pola burow. Arnošt Bohuwěr Jakub, tehdy farar Budyskeje Michałskeje cyrkwje, je jemu na krajnostawski wučerski seminar dopomhał. Radyserb bě 1867 prěni wučer na nowej šuli na Židowje. Ale nic jenož tam, tež na Budyskim gymnaziju je wón serbšćinu podawał. Nimo toho redigowaše časopis Serbski Nowinkar, nawjedowaše spěwarske towarstwo Lumir, zběraše přisłowa a hrona, pisaše do nowin a časopisow a bě awtor dźěćacych hrónčkow, hódančkow a prěnjeje wuměłskeje prozy w serbskej rěči. Na tutym popołdnju wědźachu čłonojo towarstwa Jana Radyserba-Wjelu w swojej srjedźiznje.RÓŽA DOMAŠCYNA
› Pla dańskeje mjeńšyny
› Europeada so bliži
› Do komunalnych wólbow
› Do wotewrjenja doma katow
› Poskitki Božich słužbow w interneće
› K premjerje krucha »Małe wampiry« Serbskeho dźěćaceho dźiwadła
▶ Kniha wo Serbach wušła
W Beogradskim nakładnistwje Svet knjige je wušła publikacija »U lepoj domovini Lužičkih Srba« (W rjanej domiznje Łužiskich Serbow), kotruž je Mićo Cvijetić wudał. W knize wopisuja so stawizny a aktualna situacija Serbow, politiske wobstejnosće, identita a tradicija. Nimo toho předstaja so wusahowacy zastupjerjo Serbow z wobłuka literatury, wědomosće a kultury kaž tež kulturne institucije.
▶ Wo Warnočanskej generaciji w Praze
Wědomostnicy Serbskeho instituta dr. Jana Piňosowa, dr. Jana Šołćina a prof. Thomas Menzel su na přeprošenje towarstwa »Společnost přátel Lužice« 6. meje w Praze wuslědki interdisciplinarnych slědźenjow wo tak mjenowanej »Warnočanskej generaciji«, młodych Serbach, kotřiž chodźachu po Druhej swětowej wójnje na tamniši gymnazij, předstajili a wo wuwiću serbskorěčneho kubłanja diskutowali.
▶ Chór Lipa dwójce
wustupił
Njedźelu, dnja 8. meje, je chór Lipa zhromadnje z Markleebergskimi wokalistami w Starej wikowanskej bursy w Lipsku serbsko-němski koncert pod hesłom »Hudźba zwjazuje« wuhotował.
Nimo toho wuhotowachu spěwarjo chóra 22. meje swój tradicionelny nalětni koncert na zahrodźe klóštra Marijineje hwězdy, hdźež zaspěwachu nimo Zejlerjowych a Kocorowych pěsnjow twórbje něhdyšeho dirigenta Jana Bulanka składnostnje jeho 20. posmjertnin. Jako wjeršk zaklinča wurězk z komiskeje opery »Předata njewjesta« Bedřicha Smetany. Nimo »Lipkow« wustupi na tutym popołdnju tež Chór Šule Ćišinskeho.
Ludowe nakładnistwo Domowina je loni w septembrje dźěłarničku z awtorami a awtorkami přewjedło, kotřiž přinošuja nowe teksty do planowaneje antologije za čitarstwo wot 12 lět. Zběrka powědkow ma w lěće 2023 wuńć. Wudawaćelka Marka Maćijowa je so na dźěłarničce ze spisowaćelku Měrku Mětowej (* 1959) wo tworićelskich procesach rozmołwjała.
Sće raz přeradźiła, zo sće wšu NDR-sku młodźinsku literaturu přešła. Kajke knihi sće čitała?Sym po powołanju bibliotekarka. Wukubłach so w Budyskej Měšćanskej bibliotece, kotraž měješe literaturu z nakładnistwa Neues Leben. Běch młoda a njemějachmy přistup k zapadnym kniham. Knihi z tutoho nakładnistwa sym wšě čitała. Ale wězo tež druhe knihi, kotrež biblioteka měješe, Charlesa Dickensa, rusku literaturu, amerisku. Dźensa njeje wjace prawje předstajomne, ale my sobudźěłaćerki mějachmy tehdy słužbny nadawk, sej za tydźeń dźesać knihow z wobstatka, z nowych nakupow wubrać, sej je zhruba přečitać a tamnym sobudźěłaćerjam předstajić. Za to smy dóstali čitanske hodźiny, w kotrychž móžachmy so na tónle nadawk přihotować, a tak sym jara wjele knihow zeznała. To bě njesměrny luksus, kiž bě po změnje nimo.
Hanka Šěnec – Elewka činohrajneho studija NSLDź Sarah Cyžec při probach za inscenaciju »Pink Guerilla«, kotraž měješe 9. junija swoju premjeru.
