Njeje tomu hišće dołho, zo rozmołwjach so z mužom swojeje staroby wo tym, čehodla so hižo do Łužicy nawróćić nochce. ››Wšo pře zastarske‹‹, běše jeho wotmołwa. Zwjeršnje na naš ludźik pohladane, móhło to přitrjechić. Sym pak so dlěje z prašenjom rozestajił. Je pola nas woprawdźe wšo tak zastarske? Zo móhli na tute prašenje wotmołwić, dyrbjeli rozumić, što zastarske je.
Su to tradicionalne křesćanske a wosebje katolske hódnoty? Tradicionelna swójba? Domowina? Serbske institucije na sebi? Jeli wozmjemy tute aspekty jako indic zastarskosće, pawšalizujemy zaso raz cyłe Serbstwo. Je tež druhich Serbowkow a Serbow, tajkich, kiž so do tutoho naspomnjeneho mustra docyła njehodźa. Ale snano njehodźi so tute ››zastarske‹‹ ani prawje měrić, snano je to skerje wone začuće, hdyž so do serbskeje Łužicy nawróćiš: Wšo je někak mjeńše, intimniše, znate.
»Čej da sy?« Jako Serbowka abo Serb hustohdy našu anonymitu wotedamy. We wokomiku, hdyž móžemy prašenje za pochadom na našu swójbu abo na wjesku, z kotrejž pochadźamy redukować, je wša anonymita zhubjena. Njewěm, hač Němcej što pomha, hdyž powědam, zo běše naša prawowka Póst-Cyžec z Njebjelčic. Zawěsće nic. Za katolskich Serbow pak tči wosebje w tutym wuprajenju hłuboki informaciski, ale tež wobkrućacy wokomik: To je jedyn z nas, toho móžemy akceptować.
Słónčne pruhi, kaž zhladnjenja wjesołosće do šěreho dnja.
Přez wokna, kotrež je dešćik zamazał, so do dušow čłowjekow předrěwaja, kotrež so za nimi žadosćeja. Šěre dny zdadźa so kaž hrozny són, ručež je stwička z ćopło-žołtymi posměwkami uniwersuma napjelnjena. Naraz je wšo lóšo, naraz je žiwjenje rjane.
Energija słónca zdawa so kaž ćěriwo za pomału zahłódnjowacu dušu. Njewěm, kak so Wam wjedźe, ale mi su tute wokomiki wjesela wosrjedź šěrych a jěrych dnjow z najrjeńšim zymskim darom. Ze słóncom přichadźa nadźija na to nowe do našeho žiwjenja. Jako smy so w oktobru ze słóncom rozžohnowali, wědźachmy, zo budźe wone jenož hišće hdys a hdys hósć našich dnjow. Ćežke tute rozžohnowanje nazymu stajnje zaso je, wšako je poslednje božemje wjeselu w starym lěće.
Seasonal depression potom naraz zaso knježi. Krótke wokomiki hodowneho a nowolětneho wjesela su kaž kupički wosrjedź zymneho morja šěrych dnjow.
Njewěm sčasami docyła wjace, kotry je dźeń, kajki je měsac a hdy so moje žiwjenje započina. Nětko w nowym lěće, kotrež njech nam z nadźiju swěći. Druhdy chcył so schować, so zhubić a hakle zaso ze swojeho schowa přińć, hdyž ptački fifola, słónčko swěći a trawa so zeleni. Njejsym snano hižo čłowjek, ale skerje kwětka, kotraž so za wutkom žedźi, kotryž ćopłota přinjese.
Što smy? Wotmołwa je cyle lochka: SMY WŠITCY TWAROŽK! Zadźiwa to? Snano na prěni pohlad, na druhi je mysl na eksistencu jako mikroorganizm we wěčnej žołći a wěčnym smjerdźe twarožka chětro změrowaca. Hišće jedne prašenje mam: Wot hdy je blido blido? A dale: Štó je naju poprawom jako agentow přistajił? Abo: Trjebaće te cholowy hišće?
Wšitko to prašenja, kotrež je sej pjeć młodostnych we wobłuku inscenacije »ChOROWNjA« stajiło. Błudnica je jewišćo. Mr. Pilk je wobłudnjenym młodostnym na jewišću słowa do mozow sadźił. A štož Pilk njezdokonja, to dočini jich wumyslenosć. Wšako su woni wšitcy »Chori z wumyslenja«, kaž Molière jim to kazał. Na jewišću stawa so potajkim runje to, štož sebi nichtó myslił njeby. Absurdne wotběhi a sceny, kotrež pozdatnje ničo ze sobu činić nimaja, wotměnjeja so w njestrowej, błudnej choreografiji połnych mozow.
Dźiwadźelnicy na jewišću maturowachu wšitcy lětsa na Serbskim gymnaziju w Budyšinje. Zajimawe bě, zo je jenička z nich maćernorěčna. Z tohole fakta wurosće samozrozumliwa, organiska dwurěčnosć w scenach. Žiwa wotměna rěčow na jewišću wo tym swědči, zo je młodźinske dźiwadło kmane, so wšelakorym wobstejnosćam so přiměrić. To bě (wone) wšako (tež) hižo z přechadźowacej produkciju »Prěki – durich – loborka« dopokazało, jako so tohorunja (hižo) serbšćina a němčina na jewišću zetkaštej. Lózy so nětko wězo prašeć: Čehodla serbske młodźinske dźiwadło, hdyž so serbska młodźina po wšěm zdaću lědma za nje zajimuje.
