Olko Derepasko

publicist w Chóśebuzu

Wót 9. měrca do 29. maja w barlinskej galeriji Kreuzberg/Bethanien jo była wiźeś wustajeńca narodnych mjeńšynow a luźi z migraciskeju slězynu Rusojskeje Federacije (RF). To su byli wšake wideoinstalacije, mólby, foto wót něźi 30 wuměłcow a kupkow. Ideja wustajeńce jo była pokazaś na kolonialne pśedsudki, rasizm, genocid, kótarež su dožywili prědowniki źinsajšnych ludow ZSSR a RF w njedawnej zachadnosći a kótarež wóni hyšći dožywiju źinsa. Jaden eksponat su byli na pśikład comici Qalamqas, Gul Altyn ku głodumrěśu kazachiskego luda w lětach 1931 – 1934 pśez kolektiwěrowanje. Tencas jo dogromady wumrěło skóro połojca wšyknych Kazachow. Animěrowane wideo wót sn pśiwobrośijo se k tatarskej rěcy, kótaraž ma wěcej nosarjow, ako kótaražkuli druga indigena rěc w RF. Licba jeje nosarjow pak teke stawnje wóteběra, wósebnje tych, kótarež wobkněžyju literarnu rěc. Za toś tu rěc se wužywa tśi alfabety, což njecyni wobkněženje lažčejše. We wokognuśu RF dowólijo wšyknym ludam, kenž su tam doma, wužywaś jano kyriliske pismo. Awtory wustajeńce su wuzwignuli, až su se jich domownje wěcej razow pózgubili, ako w casu Stalinowych deportacijow, tak teke zasej źinsajšny źeń. Wětšyna z nich su wudrogowali a maju naźeju, až jaden źeń jich domownje se wulichuju a snaź teke ako njewótwisne staty. Togo za jich zdaśim se bój Putinowy režim. Wětšy źěl mobilizěrowanych wójakow, kótarež wójuju we wokognuśu w Ukrainje, su zastupniki wšakich etniskich mjeńšynow RF ako Burjaty, Čečeny a dalšne. Za zdaśim awtorow wustajeńce, «domownja» co zbyś swóje mjeńšyny, jich do wójny sćelucy. Na taku wašnju kśě za jich zdaśim separatizmoju zadoraś.

Jill-Francis Ketlicojc abo Źilka jo ta nejmłodša dolnoserbska spisowaśelka a casnikaŕka, znata južo cytajucym serbskich medijow a tejerownosći teke źiśam. Serbska princesna śmojteje romantiki, nutśi kótarejež hyšći jo wóstała góle a to góle póžeda za tšojeńkami!

Wóna jo z rodom wót Města, jo wótrosła w Žylowje a tencas bydli w Nowem Chmjelowje. W bachelorje jo Jill studowała sorabistiku na lipšćańskej uniwersiśe, ako master wóna jo studěrowała pśirownujucu literarnu wědomnosć a interdisciplinarne pólske studije w Halle nad Solawu. Jo južo pśed lětami a něnto zasej łoni se wobźělowała na literarnem wuběźowanju Ludowego nakładnistwa Domowina a Załožby za serbski lud, źož jo dobydnuła dwě 3. myśe ako basnikaŕka a awtorka krotkeje proze.

Jill-Francic Ketlicojc, Wuchack głupack a druge tšojeńka, il. Thomas Binder, Budyšyn: LND 2020, 64 b.

»Wuchack głupack a druge tšojeńka« su jeje prědne wózjawjone kniglicki, je jo Ludowe nakładnistwo Domowina lětosa wudało, ilustrěrował »Wuchacka« jo Thomas Binder. To su te prědne źiśece kniglicki w slědnych lětach, napisane w dolnoserbskej rěcy a nic pśestajone z drugich rěcow (jano tšojeńko »Kak jo kobołk swóju smjerźinu dostał« jo było pjerwjej w nimskej rěcy napisane, ale pótom awtorka jo sama napisała serbsku wersiju, wěcnje wobźěłanu a wudopołnjonu). Kniglicki se pórucuju za źiśi w starstwje wót wósymich lět, kuždy bok ma wukludny wobrazk a serbsko-nimski špikowański cedlik dołojce.