▶ Pučowaca wustajeńca z hosćom w Kamjencu

Wosebita wustajeńca »Swoboda kiwa« Budyskeho Serbskeho muzeja, kotraž je nastała w kooperaciji ze wědomostnikami Serbskeho instituta, bu 31. měrca swjatočnje w Choćebuskim Serbskim muzeju wotewrjena, finisaža wotmě so 14. meje. Wot 31. meje pokazaja ju w Kamjenskej Haninej cyrkwi. Přehladka předstaja ludowe prócowanja Serbow mjez swětowymaj wójnomaj, mjeńšinowa politika za NRDski čas kaž tež aktualne wuwića Serbow.

▶ Socialna komedija pśedstajona

W hochoskem gósćeńcu Złoty plon jo pśedstajiło Nimsko-Serbske Ludowe źiwadło 15. apryla socialnu komediju »Piwo« w dolnoserbskej rěcy. Wěcej ako 70 luźi jo se woglědało tšojenje z pjera Mira Gavrana. Nana jo grał Torsten Schlosser a rolu syna jo pśewzeł Jurij Šiman. To piśe piwo ako symbol kontinuuma tšojenjow w žywjenju jo se wlakło pó cełem žywjenju nana a syna. »Piwo« jo NSLź pśedstajiło teke pón w Chóśebuzu a w Dešnje.

▶ Knigłowa premjera Pyšpot procha/ In Sand und Wolken geschrieben

W chóśebuskem Serbskem domje jo Jill-Francis Ketlicojc (Źilka) 27. apryla pśedstajiła swóje nowe knigły »Pyšpot procha. In Sand und Wolken geschrieben«, kótarež su njedawno wujšli pla Ludowego nakładnistwa Domowina. Pěśnasćo pśisłucharjow jo słuchało basni, rozgrono zagroniteje lektorki Janki Pötschkojc de Lévano ze Źilku wó jeje literariskem wuwiśu a muziku banda Kupazukow a Marion Kwicojc. Źilka jo wulicyła, až pišo basni w dolnoserbskej rěcy z duše a až se jej spódobaju zukowe graśa, kótarež nastawaju w serbskej rěcy pśi basnjenju.

▶ Texasko-serbski časopis z nowym mjenom

Po tym zo rěkaše w texaskim Serbinje wuchadźacy časopis dotal »Texas Wendish Heritage Society­ Newsletter«, pytaše jeho redaktor Jeremy Clifton za na serbsku tradiciju nawjazowacym mjenom. Časopis, kotryž wuchadźa štyri króć wob lěto, rěka tuž wotnětka »Texasko­-serbski Nowinkar«. Wobsahowje je wusměrjeny na texasko-serbske temy, předstaji dźěławosć tamnišeho serbskeho towarstwa a Serbinskeho muzeja kaž tež wuslědki slědźenjow swójbnych stawiznow.

▶ Najrjeńše jutrowne jejka mytowane

Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu je 3. měrca na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja lětušich dobyćerjow 70. wubědźowanja wo najrjeńše jutrowne jejko mytował. Dohromady je 33 jednotliwcow cyłkownje 61 kolekcijow we wšelakich technikach debjenja zapo­dało.

▶ Mićo Cvijetić njeboh

3. měrca zemrě serbiski basnik, publicist, docent, přełožowar a wudawaćel tež serbskeje literatury dr. Mićo Cvijetić­ (1946–2023). Jako hóstny lektor na Lipšćanskej uniwersiće (1978 do 1982) zezna so ze Serbami a započa sej serbšćinu přiswojić. Cvijetić­ přełožowaše a wu­dawaše serbsku poeziju w Serbiskej a wobdźěli so 2015 na 37. swjedźenju serbskeje poezije. Dohlad do jeho tworjenja skići mjez druhim jeho zběrka »Donjebjesspěće/Himmelfahrt«, kotraž je 2019 w Pop nakładnistwje wušła.

▶ Publikacija Šatavy wušła

Loni wuńdźe w Praskim nakładnistwje Epocha wobšěrna monografija prof. Leoša Šatavy »Etnika bez statu a regionalni jazyky v Evropě« (Etnikumy bjez stata a regionalne rěče w Europje). W publikaciji předstaji so dohromady 56 mjeńšinow a regionalnych skupinow, a to pod kulturnymi, politiskimi a rěčnymi aspektami. Kniha je bohaće ilustrowana a wobsahuje nimo toho wšelake karty. Zajimcy móža sej ju w Budyskej Smolerjec kniharni skazać.

▶ Nimcowa nowa

wjednica ABC

Wót februara jo dr. Emilia-Anna Nimcowa nowa wjednica Źěłanišća za serbske kubłańske wuwijanje Chóśebuz (ABC). Wóna běšo w slědnych lětach ceptaŕka na zakładnych šulach Górneje a Dolneje Łužyce a Dolnoserbskem gymnaziumje a źěła južo pěś lět pla ABC. Doněntejšna wjednica dr. Christiana Piniekowa jo něnto w sabbaticalu a póda se potom na wuměńk.

▶ Premjera ptaškoweje swajźby w Dolnej Łužycy

Lětosny program ptaškoweje swajźby Serbskego ludoweho ansambla, komiska opera Korle Awgusta Kocora a Handrija Zejlerja »Jakub a Kata«, jo měła 12. januara na Komornem jawišću w Chóśebuzu swóju premjeru. Pó dalšnem dolnoserbskem pśedstajenju 13. januara w Hochozy su inscenaciju wót 21. januara w Górnej Łužycy pokazali.

Poetiski titul »Zernička« wuzwolištej sej Serbske ewangelske towarstwo a Serbski wosadny zwjazk za swoju dosć atraktiwnu ediciju z kěrlušemi a modlitwami. Wusměrjena je předewšěm na wosadne dźěło z dźěćinu a młodźinu. 164stronska kniha ma spodobnu pisanu wobalku ze schowanej spiralnej wjazbu a je wot Jutty Mirtschin bohaće ilustrowana. Nimale na kóždej stronje nadeńdźe so nowa krjeslenka z hinašim motiwom, štož stwori za dźěći powabk, so z wobsahom bliže zeznać. Nimo toho su k notam wotpowědne akordy za gitarowy přewod podate. Kóždemu spěwej, hač tradicionalnemu kěrlušej, nowemu duchownemu spěwej, spiritualej, songej, kanonej abo ludowemu spěwej, je korektnje žórło teksta a hłosa podate a pola přełožkow tež originalny titul a mjeno přełožowarki abo přełožowarja. Tutón princip dokładneho ediciskeho postupowanja jewi wšak so hižo we wudaću »Spěwarskich za ewangelskich Serbow«, wušłe w lěće 2010 w Ludowym nakładnistwje Domowina w Budyšinje. Spěwny dźěl »Zernički« wopřija 112 čisłow. Tute su wobsahowje rozrjadowane. Alfabetiski register němskich a dalšich cuzorěčnych spěwnych twórbow wolóža wužiwanje knihi.

▶ Awtorske myto za politologa Rémija

Carbonneauwa

J. Rémi Carbonneau, politolog na Serbskem instituśe, jo w septemberje wót kanadiskeje institucije Social Science and Humanities Research Council (SSHRC) dostał awtorske myto za wědomnostne wózjawjenja. Z mytom jo zwězana financielna pódpěra za wudaśe jogo disertacije »Minderheitensprachen in föderalen Systemen«. Federalna institucija SSHRC spěchujo slěźenje a wucenje na pólu duchnych a socialnych wědomnosćow w Kanaźe.

Ta śišćana publikacija wujźo nejskerjej w aprylu 2023

w nakładnistwje Presses de l’Université du Québec we rědu politeia.

▶ Bernd Pittkunings Myto Miny Witkojc dostał

Pětk, 8. decembra, jo se pócesćił pěsnjaŕ, basnikaŕ a kabaretist Bernd Pittkunings

z Chóśebuza z Mytom Miny Witkojc. Pśepódał jo myto krajny zagronity za nastupnosći Serbow kraja Bramborska, statny sekretaŕ za wědomnosć a kulturu Tobias Dünow. Jo to nejwuše wuznamjenjenje kraja Bramborska za procowanja wó dolnoserbsku rěc. Swětosne zarědowanje, muzikaliski wobrubjone pśez žeńskecy Błośański chor Lubin, jo było we woponowem zalu lubinskego groda.

▶ Wo serbskich pomnikach we Łazu

Do hłowneje zhromadźizny Spěchowanskeho towarstwa zetkawanišća Doma Zejlerja a Smolerja je awtorka Trudla Malinkowa tamnišim čłonam 28. oktobra swoju lětsa w LND wušłu publikaciju »Serbske pomniki« předstajiła. Za knihu je Malinkowa tójšto faktow kołowokoło serbskich pomnikow, wopomnjenskich, čestnych a narownych taflow znosyła a pokazuje nimo toho na dalše serbske wosebitosće.

▶ »Nóc serbskeje poezije« w Drježdźanach

We wobłuku »Dnjow poezije k 14. Drježdźanskemu mytu lyriki« wotmě so 28. oktobra na wulkej žurli Drježdźanskeho zarjadnišća Zentralwerk »Nóc serbskeje poezije«. Po wječoru wjedźeše Róža Domašcyna. Při tutej składnosći předstajichu Měrana Cušcyna, Benedikt Dyrlich, Christin Hermann a Źilka swoje twórby kaž tež někotre Zejlerja, Barta-Ćišinskeho, Witkojc a Kosyka.

▶ »Zhromadźene spisy Handrija Zejlerja« digitalnje spřistupnjene

Historiske štyrizwjazkowe a nimale 1.500 ćišćanych stron wopřijimace wudaće Zejlerjowych tekstow (1883–1891) je wot kónca oktobra w interneće na rěčnym portalu Serbskeho instituta pod https://hornjoserbsce.de/zejler/?r%C4%9Bc=hsb přistupne. Njejedna so wo nowu filologisku ediciju, ale wo wudaće do dalokeje měry bjezzmylkowych wotpisow (transkriptow) originalnych ćišćow. Zaměr projekta z cyłkownym titulom »Prototyp na korpusowych tekstach bazowaceje hornjoserbskeje digitalneje biblioteki: Zhromadźene spisy Handrija Zejlerja (historiske wudaće 1883–1891)« je wozjewjenje hornjoserbskeho prototypa po přikładźe delnjoserbskeje biblioteki, kotraž je so spočatk lěta zjawnosći předstajiła. Za hornjoserbski wotpowědnik staj so know-how a techniske rozrisanja delnjoserbskeje wersije přewzałoj a přiměriłoj. Motiwowane přez jubilejne lěto Zejlerja a Kocora 2022 su so za prototyp Zejlerjowe zhromadźene spisy wužiwali.

▶ Wuznamjenjenja Domowiny

7. oktobra přepoda předsyda třěšneho zwjazka Dawid Statnik na žurli Budyskeho Serbskeho doma Myto Domowiny a Čestne znamješko Domowiny. Z Mytom Domowiny wuznamjenichu so lětsa Günter Wjenk z Drěwcow, Waltraud Ramotowa z Wětošowa, Bjarnat Cyž z Jaseńcy a Jan Šołta z Konjec. Z Čestnym znamješkom Domowiny počesćichu so zasłužbni čłonojo a zasłužbne čłonki dr. Günter Holder z Rakec, Diana ­Maticowa ­ze Slepoho, Julian Nyča z Prěčec, Ginter Pawliš z Lubochowa, André Wenzke z Groźišća, Renate Pawlowa ze Šejnejdy, Mila Libšowa z Ćiska, Marija Šwejdźina ­ze Sulšec a Pětr Zahrodnik z Jaseńcy.

▶ Marcel Brauman nowy šefredaktor SN

Dotalny nowinski rěčnik ­Domowiny Marcel Brauman přewozmje 1. decembra zastojnstwo šefredaktora Serbskich Nowin. Wón widźi »we wuwiwanju načasneho serbskeho nowinarstwa tuchwilu najwjetše narodne wužadanje«.

▶ Nowe hudźbne widejo Skupiny Astronawt

Hromadźe z orchestrom SLA, Milenu Wowčerjec ­a ­Lilom Handrijom je Skupina Astronawt w Korzymskej wuměłskej hali »Friese« swoje nowe hudźbne widejo »Ta ćma« produkowała a po tym w syći wozjewiła. Spěchowany bu projekt přez saksku wabjensku kampanju »So geht sächsisch«.

▶ Nowosće na rěčnym portalu

Kónc awgusta je so pod adresu zběrka rěčnokulturnych přinoškow wo 44 z lěta 2021 na nětko cyłkownje 774 přinoškow rozšěriła. Wot lěta 2018 wozjewja Serbski institut na swojim rěčnym portalu něhdźe 50 přinoškow wob lěto z rozhłosoweje rubriki »Rěčne kućiki« (Serbski rozhłós, MDR). Přez wobohaćenje z metadatami hodźa so serbskorěčne přinoški po wšelakich kriterijach přepytować. W přichodźe přidruži so awtorskemu teamej Budyskich rěčespytnicow dr. Leńka Šołćic.

▶ 10. łužyski festiwal lyriki

»Zagrodowe město«, zmakanišćo a galerija Marga w złykomorojskem měsćańskem źělu Brězk jo było gósćinaŕ 10. łužyskego festiwala lyriki. Pśi góźbje »małego jubileja« jo zarědowaŕ, towaristwo Dorostowy literarny centrum »Pisam«, dogromady něźi 40 poetow a poetkow, pěsnarjow, muzikarjow a twórjecych wuměłcow z cełeje Nimskeje pśepšosyło. Wót 1. do 4. septembra su se na cełkownje styri jawišćach mjazy drugim Róža Domašcyna, Lenka (Christiana Piniekowa), Marion Kwicojc, Gisela Gülpen, Jana Arlt a Volker Sielaff pśedstajili. Źilka (Jill-Francis Ketlicojc) jo pśi tom nowy zwězk swójich basnjow pśipowěźeła, kótaryž wujžo w Ludowem nakładnistwje Domowina.

▶ »Čěske nocy« w Smochćicach

Pod hesłom »Čěske nocy« wuhotowaštej Serbski ludowy ansambl a kubłanišćo swj. Bena po dwulětnej přestawce zaso »Smochčanski hudźby swjedźeń« pod hołym njebjom. Orchester, chór a balet SLA předstajichu pod nawodom Tvrtka Karlovića kompozicije mjez druhim Antonína Dvořaka, Zdeněka Fibicha a Josefa Suka. Jako solisća agěrowachu Jaroslav Patočka (bariton), tenoraj Mikołaj Jan Walerych a Charalampos Alexandropoulos kaž tež Susann Bartke (sopran) a Mónika Kertész (alt). Prapremjerje běštej »Serbska narodna reja čo. 3« Korle Awgusta Kocora z cymbalowym přewodom Miriam Polákoveje jako přinošk swjedźenskemu lětu Kocora a Zejlerja a »Largo« z Dvořakoweje sinfonije »Z noweho swěta« z dudakom Handrijom Henčlom. Hóstna skupina Cimbálova muzika Jiřího Janouška a huslerka Markéta Janoušková z Češkeje zahorichu publikum z furioznym přednoškom crossovera »klasiskeje« a ludoweje hudźby; młoda ukrainska gitaristka Oleksandra Drač zahra cunjo »Reju wokoło lipy« Štěpána Raka. Dohromady zličichu 850 wopytowarjow.

▶ Dolnoserbski sekstet mytowany

We ramiku wuběźowanja pód motom »Rěc zwězujo« jo se teke naraźony projekt Dolnoserbskego seksteta z.t. mytował. Projekt se zaběra ze serbskeju rěcu a kulturu w Dolnej Łužycy. Jaden wjerašk projekta jo był w juliju prezentacija spisanych žywjeńskich dopomnjeśow Johanny Pontoweje z nagrawanjami na cd a z nastawkom Gregora Wieczorka wó serbskich stroninych mjenjach. Publikacija z jadnab 180 starymi fotografijami wótbłyšćujo serbske žywjenje slědnych generacijow we wšakich fasetach, eksemplariski teke za druge jsy Dolneje Łužyce. Nosaŕ projekta procujo se pśinjasć wejsanarjow wšych generacijow bližej, wubuźiś jich zajm za serbsku rěc a pógnuś k zaběranju ze serbskimi stawiznami swójeje rodneje jsy.

▶ Hłowna a wólbna zhromadźizna ZSW

Srjedu, 25. meje, přewjedźe Zwjazk serbskich wuměłcow swoju hłownu a wólbnu zhromadźiznu w Röhrscheidtowej bašće, při kotrejž zhladowachu přitomni na dźěławosć zašłeho lěta, hdźež słušeše mediateka »serbskiTV«, wozjewjena na platformomaj YouTube a Instagram, k wuspěšnym projektam. Nimo toho woli so nowe předsydstwo, kotremuž přisłušeja předsyda Jan Bělk, městopředsyda Bosćan Nawka, pokładnik Jan Cyž, Jěwa-Marja Čornakec, Michał Cyž a Měrka Mětowa.

▶ Edicija wó kśicowem puśu Jezusa wujšła

Spěchowańske towaristwo za serbsku rěc w cerkwi z. t. jo wudało nowe knigły, kótarež maju byś pśinosk towaristwa za Łužyski cerkwiny źeń (24. do 26. junija 2022) w Zgórjelcu. Edicija wopśimjejo w šesć rěcach Milana Hrabalowu basnisku twórbu wó kśicowem puśu Jezusa, a to dolnoserbski (Alfred Měškank), česki original (Milan Hrabal), górnoserbski (Róža Domašcyna), nimski (Róža Domašcyna), engelski (Milan Hrabal jun. a Gerald Stone) a pólski (Justyna Michniuk). Pśedsłowo jo napisał pśedsedaŕ Spěchowańskego towaristwa, dr. Hartmut S. Leipner. Bibliofilna wósebnostka móžo se dostaś pśez Spěchowańske towaristwo za serbsku rěc w cerkwi z. t. w Chóśebuzu.

› Pla dańskeje mjeńšyny

Wuhladko – MDR

04.06.2022 | 11.45 hodź.

› Europeada so bliži

› Do komunalnych wólbow

› Do wotewrjenja doma katow

› Poskitki Božich słužbow w interneće

› K premjerje krucha »Małe wampiry« Serbskeho dźěćaceho dźiwadła

▶ Kniha wo Serbach wušła

W Beogradskim nakładnistwje Svet knjige je wušła publikacija »U lepoj domovini Lužičkih Srba« (W rjanej domiznje Łužiskich Serbow), kotruž je Mićo Cvijetić wudał. W knize wopisuja so stawizny a aktualna situacija Serbow, politiske wobstejnosće, identita a tradicija. Nimo toho předstaja so wusahowacy zastupjerjo Serbow z wobłuka literatury, wědomosće a kultury kaž tež kulturne institucije.

▶ Wo Warnočanskej generaciji w Praze

Wědomostnicy Serbskeho instituta dr. Jana Piňosowa, dr. Jana Šołćina a prof. Thomas Menzel su na přeprošenje towarstwa »Společnost přátel Lužice« 6. meje w Praze wuslědki interdisciplinarnych slědźenjow wo tak mjenowanej »Warnočanskej generaciji«, młodych Serbach, kotřiž chodźachu po Druhej swětowej wójnje na tamniši gymnazij, předstajili a wo wuwiću serbskorěčneho kubłanja diskutowali.

▶ Chór Lipa dwójce

wustupił

Njedźelu, dnja 8. meje, je chór Lipa zhromadnje z Markleebergskimi wokalistami w Starej wikowanskej bursy w Lipsku serbsko-němski koncert pod hesłom »Hudźba zwjazuje« wuhotował.

Nimo toho wuhotowachu spěwarjo chóra 22. meje swój tradicionelny nalětni koncert na zahrodźe klóštra Marijineje hwězdy, hdźež zaspěwachu nimo Zejlerjowych a Kocorowych pěsnjow twórbje něhdyšeho dirigenta Jana Bulanka składnostnje jeho 20. posmjertnin. Jako wjeršk zaklinča wurězk z komiskeje opery »Předata njewjesta« Bedřicha Smetany. Nimo »Lipkow« wustupi na tutym popołdnju tež Chór Šule Ćišinskeho.

› Serbšćina w Picnju

› Helmut Kurjo – ten slědny swójogo raza

› Ekologiske lěto w Błotach

› Nowy muzikowy wideo chora PopKon Chóśebuz

› Serbski rěcny projekt ZORJA

› Ielyzaveta Waltherowa – ­serbska Ukrainaŕka 2.0

Wuhladko – MDR

07.05.2022 | 11.45 hodź.

› Rozžohnowanje z wjesnja­nostu Francom Bruskom

› Jutrowne doškrabki a njewšědne jutrowne wužadanje

› Winfriedowy dom w Schmiedebergu – něhdy a dźensa

04.06. | 19.30 hodź.

»Són swjatojanskej’ nocy« – dźiwadło z hudźbu na hłownym ­jewišću Budyskeho Němsko-serbskeho ludoweho dźiwadła

04.06.–06.06. | 21.00 góź.

»Błośańska noc powěsćow« Serbskego ludowego ansambla pśi Bismarckowem tormje w Bórkowach

07.06. | 10.00 hodź.

Serbske dźěćace dźiwadło předstaji kruch »KUS hinak – ­MAŁE WAMPIRY« Andreasa Galka w Dźiwadle na hrodźe w Budyšinje. Dalše předstajenje je 08.06.

08.06. | 19.00 hodź.

Přednošk »Narodna drasta ­a identita we wuchodosrjedźnej Europje« Anny Novikov w Budyskim Serbskim muzeju

11.06.–12.06.

76. Serbski ewangelski cyrkwinski dźeń w Bukecach

11.06. | 14.00 hodź.

Přełožerjej Jana Štillerová a Pětr Šołta předstajitaj knihu Ivony Březinoveje »Bjez čriji« na Praskich knižnych wikach.

12.06. | 17.00 hodź.

Knižna prezentacija biografije »We fokusu: Korla Awgust ­Kocor (1822–1904)« Zbigniewa Kościówa w Budyskim Serbskim muzeju

hač do 15.06.

Wustajeńca twórbow Maje ­Nageloweje w Drježdźanskim statnym ministerstwje za wědomosć, kulturu a turizm (Wigardowa 17)

17.06.–19.06.

9. mjezynarodny festiwal dudakow w Slepom

18.06. | 19.00 hodź.

»Gala operetow« SLA na Jakubec hrodźe w Mortkowje

až do 19.06.

Wósebna wustajeńca »Ako jo se z jaja swětło wupacyło do kraja« z fotografijami Maika Lagodzkego w Serbskem muzeju w Chóśebuzu

▶ Dnjowniki fararja Šwjele wujšli

Dnjowniki Bogumiła Šwjele z lět 1897 do 1945 su jadnorazne awtentiske žrědło k serbsko-nimskej Łužycy za cas póznego kejžorstwa, Weimarskeje republiki a nacionalsocializma. Ako Spise Serbskego instituta su něnto wujšli pód titlom »Aus dem Alltag eines wendischen Pfarrers« w Ludowem nakładnistwje Domowina. Wudawaŕka dr. Annett Brězanec jo wšykne Šwjelowe dolno- a górnoserbske zapise pśestajiła, tak až su dnjowniki dopołnje w nimskej rěcy pśistupne. Faraŕ Bogumił Šwjela (1873–1948) słuša ako redaktor, rěcywědnik a sobuzałožaŕ Domowiny k nejwuznamnjejšym wósobinam serbskich stawiznow. Mimo swójogo wobšyrnego pówołańskego a drugego statkowanja jo pśisamem poł lětstotka pak serbski pak nimski zapisował »wiźone, słyšane, myslone« wót sebje a drugich. Tak pišo wó praktikach wutłocenja serbskeje rěcy z cerkwje a šule, kótarež casniki a amtske zapise niźi a nigdy njenaspomnjeju.

▶ Lena Hauptmannojc nominěrowana

Dolnoserbska šansoneta Lena Hauptmannojc jo ze swójim duo LeDazzo nominěrowana za wuběźowanje »Women in Jazz – next generation virtuell 2022« a teke za jazzowe myto města Halle 2023. Až do 23. maja su mógli zajmce swóje tśi głose daś za dogromady 22 jazzowych muzikaŕkow z Argentinskeje, Nimskeje, Awstriskeje, Pólskeje, Ruskeje a ze Słowjeńskeje.