▶ Wohnjostroj ze sakskej premjeru

Po prapremjerje prěnjeje produkcije filmoweho labela Lusatiafilm »Ein Feuerwerk für die Kleinstadt« w Grodku předstajichu pask wutoru, 23. apryla, w Zhorjelcu prěni raz w Sakskej. Wot lětušeho septembra chcedźa film regularnje w kinach po cyłej Němskej pokazać. Epizodowy film wopřijima pjeć ze sobu splećenych kapitlow a wobswětluje drje typiski lětni dźeń w Grodku najprjedy z perspektiwy dźěći na proze k młodźinje a na to młodostnych, dorosćenych, (komunalnych) politikarjow a skónčnje z wida seniorow.

▶ Dom so na kulturny centrum wuwił

Čłon předsydstwa towarstwa Zejlerja a Smolerja we Łazu, Reinhardt Schneider, skedźbni pjatk, 19. apryla, w rozprawje na lětnej hłownej zhromadźiznje na wuznam a prócowanja spěchowanskeho towarstwa Zejlerja a Smolerja. Mjez druhim su čłonojo towarstwa při Domje Zejlerja a Smolerja wopomnjensku taflu za Łazowskeho chronista a čestneho wobydlerja Heinza Menzela poswjećili a spočatk februara basnika Handrija Zejlerja k jeho 220. narodninam počesćili. Spěchowanske towarstwo wobsteji mjeztym hižo 30 lět. Towarstwu přisłuša tuchwilu něhdźe 40 čłonow.

▶ Horst Adam pjećawosomdźesatnik

Jutry póndźelu, 1. apryla, woswjeći nowinar Horst Adam swoje 85. narodniny. Lětdźesatki dołho běše nowinar hižo w dwurěčnych kónčinach po puću, znaje wsy a wobydlerjow. Do temow, kotrež su jemu naležnosć wutroby, słušeja hižo dlěje hač 30 lět posedźenja wokrjesneho sejmika Sprjewja-Nysa a jeho Serbskeho wuběrka. W minjenych lětach podpěrowaše tohorunja personalnje zesłabjenu redakciju Noweho Casnika.

▶ So na najkmańšich přikładach orientować

»Know your rights« (Znaj swoje prawa) rěkaše hesło jutrowneho seminara Młodźiny europskich narodnych skupin (MENS), pod kotrymž je so dohromady něhdźe 60 zastupjerjow cyłkownje 16 narodnych respektiwnje rěčnych mjeńšin w Budyšinje zešło. Nimo wjacorych čłonow hosćićelskeho towarstwa Pawk wobdźělichu so na nim hosćo z Bretonskeje, Katalanskeje a Waliziskeje, młodźinskich zjednoćenstwow Korutanskich Słowjencow, Gradźišćanskich Chorwatow, Madźarow Słowjenskeje, Sewjeromacedonskich Aromunow, Danow, Židow respektiwnje Sintow a Romow Němskeje kaž tež němskich minoritow Madźarskeje, Ruskeje, Rumunskeje a Chorwatskeje.

▶ Z přichodom kulturneho turizma we Łužicy so zaběrali

»Łužica po puću k naslědnemu kulturnemu regionej – šansy a potenciale za serbskosć w kulturnym turizmje« rěkaše tema zjawneho posedźenja towarstwa Serbski kulturny turizm a Choćebuskeje wotnožki Serbskeho instituta w Byrgarskim domje serbskeje cyrkwje w Złym Komorowje póndźelu, 11. měrca. Po dopołdnišich přednoškach sćěhowaše na popołdnju dwudźělna dźěłarnička, w kotrejž wuwiwachu wobdźělnicy ideje za zhromadne dźěło w přichodźe. Zaměr zarjadowanja ležeše w tym, wobdźělnikow zdobyć, kotřiž so aktiwnje wo prezentnosć łužiskeho turizma postaraja.

▶ Serbska debata w Chrósćicach

Zhromadne zarjadowanje Krajneje centrale za politiske kubłanje Sakskeje, redakcije Serbskich Nowin a Załožby za serbski lud wotměwaše so srjedu, 13. měrca, w Chróšćan wjacezaměrowej hali »Jednoće«. Moderatorka wječora, redaktorka Serbskich Nowin Milenka Rječcyna, rozjimaše temu »Kubłanska awtonomija – abo dale kaž dotal?« zhromadnje z nawodnicu Worklečanskeje Serbskeje wyšeje šule Dianu Šołćinej, maćerju Madleńku Šołćic, čłonom Serbskeho sejma dr. Měrćinom Krawcom a městopředsydu Serbskeho šulskeho towarstwa a wučerjom na Ralbičanskej serbskej wyšej šuli Janom Rjedu. Nimale 120 ludźi sćěhowaše debatu na žurli a w livestreamje.

▶ Předstajenje BOOKii-knihow

Na předstajenje BOOKii-knihow za nawuknjenje serbšćiny běše rěčna motiwatorka projekta ZARI Marija Šołćic zhromadnje z kolegu Lucianom Kaulfürstom zajimowane dźěći wutoru, 13. februara, do Piwčic přeprosyła. W mjezsobnym wubědźowanju mějachu swoje wjeselo a wupruwowachu swoje znajomosće serbšćiny.

▶ Spěwny wječor

We Łazowskim domje Zejlerja a Smolerja stejachu pjatk, 9. februara, nałožki, drasta a spěwy Serbow w srjedźišću serbskeho spěwneho wječora, na kotryž běše něhdźe 40 zajimcow přichwatało. Mějićelka drastoweho fundusa Monika Cyžowa, mandźelski a něhdyši jednaćel Domowiny Bjarnat, kaž tež syn a spěwar Serbskeho ludoweho ansambla­ Pětr rozłožichu pochad­ a wuznam drasty, zaspěwachu­ serbske štučki a porěčachu wo nadawkach serbskeho braški.

▶ »Kowarnja talentow«

Druhi raz wuhotowa Hornjołužiski komornohudźbny festiwal wot srjedy, 14. februara, akademiju z 15 wobdźělnikami na Hrodźišćanskim hrodźe, zo by wutwariła »kowarnju talentow za wulce wobdarjenych młodych wuměłcow« a zo by w dwulětnym rytmusu muzikaliski dorost regiona spěchowała. Festiwalowy intendant dr. Hagen W. Lippe-Weißenfels wuzběhny wuznam uniwersalneje rěče hudźby.

▶ Hodowna nowela z Prahi

»Weihnachten in Prag« rěka nowa kniha spisowaćela Jaroslava Rudiša, kotraž běše lětsa w juliju hižo w třećim nakładźe wušła. Awtor předstaji knihu njedźelu, 10. decembra na wulkej žurli Budyskeho dźiwadła na hrodźe we wobłuku rjadu Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła »Literatur vorMittag« a poda jako přidawk dohlad do swojeje pućowanskeje knihi »Zug um Zug durch Europa«.

▶ Adwentny koncert brigady

W Budyskej Cyrkwi Marje a Marty wuhotowachu spěwarki a spěwarjo pod nawodom Judith Kubicec sobotu, 16. decembra swój tradicionalny adwentny koncert. Chór, instrumentalisća a spěwni solisća wuhotowachu něhdźe hodźinu trajacy program.

▶ Beneficny koncert w Jaseńcy posledni raz

Na předwječoru 3. adwenta, 16. decembra, wuhotowaše spěwna skupina PoŠtyrjoch posledni raz swój beneficny koncert w Rynčec bróžni w Jaseńcy. Nahromadźene pjenjezy zasadźichu so za pomocnu­ akciju »Kruwa za Mar­x« biskopa Pikela, kotryž­ skutkuje jako Saksa w ruskim měsće Marx. Jako dalši hosćo wobrubjachu Wólbernosće, Přezpólni a dujerska skupina Tutn und blasn wječork.

▶ Hodowny són dorostoweju cyłkow

▶ Rewitalizaciski projekt Zorja jo se zachopił

W Dešnje w tak pomjenjonem »rěcnem gnězdźe« na Depšćańskej nr. 26 pśed wěcej ako 100 zajmcami jo wjednik a sobuzałožaŕ inowatiwneje imersije za dorosćonych we Łužycy Maximilian Hassatzky swětosnje wóznamjenił 1. septembra zachopjeńk imersiwnego projekta za dorosćonych »Zorja«. Pśibytne gósći, wobźělniki projekta Zorja a jich ceptarje a ceptaŕki, wejsanarje, zastupniki wšakich (serbskich) institucijow a druge zajmce su se mógli woglědaś wuwucowaŕnju, kuchnju a běrow domu na starem burskem dwórje, źož se dorosćone młodostne pilnuju, swóje znaśa serbskeje rěcy perfekcioněrowaś. Źaseś mjasecow, pěś dnjow na tyźeń a šesć góźinow na źeń budu wobźělniki a wobźělnice z wósebneju imersiwneju metodu za dorosćonych serbski wuknuś, budu se ze serbskeju kulturu zaběraś­ a se na ekskursije do Łu­žyce pódaś. Wuboka jim rěcne mentory stoje. Licba­ wobźělnikow jo do­gromady 12.

▶ Přeprošenje na Maćičnu akademiju

Po přestawce korony dla přeprošuje stawizniska sekcija Maćicy Serbskeje zaso na swoje zjawne přednoški.

Na žurli Serbskeho domu w Budyšinje přednošuje štwórtk, 19. oktobra 2023,

▶ Halina Barań – spisowaćelka z pólskeje Bogatynje

Dnja 19. junija wobdźělichu so šulerjo Bogatynskeje šule na čitanju w Bogatynskej bibliotece Pólskich lawreatow Nobeloweho myta, kotrež bu najnowšej knize Bogatynskeje spisowaćelki Haliny Barań wěnowana. Roman «Łužica moja lubosć» je dźěl trilogije, kiž wosud wusahowacych łužiskich wosobinow rysuje. Tónraz předstaja so fiktiwna biografija Jana A. Smolerja – hornjoserbskeho spisowaćela, nakładnika a nawjedowarja serbskeho narodneho wozrodźenja w 19. lětstotku. Wobdźělnicy připosłuchachu kedźbliwje a ze zajimom fragmentam romana, kotrež předčitachu studenća fakulty M. Skłodowska-Curie w Bogatyniji. Po tym je čiła rozmołwa slědowała, při kotrejž je awtorka na prašenja wotmołwjała. Čitanje bu z fotografiju zwěčnjene. Profesor Tomasz Jaworski wuzběhny, zo wobohaća dźěło Haliny Barań kulturu šlesko-łužiskeje namjezneje kónčiny a zo ma so wo nim před młodostnymi rozprawjeć. Profesor Dietrich Scholze-Šołta wobdźiwuje z Bogatynje pochadźacu spisowaćelku, kiž je, kaž zwěsći, jenička, kotraž so z łužisko-pólskimi temami zaběra.

▶ Wjeźenje pó wustajeńcy k wuměłstwu Jana Buka ze Stephanom Kaiserom

8. a 9. junija jo se w ramiku wustajeńce «Serbski mólaŕ Jan Buk Wšykno jo krajina/Alles ist Landschaft» wótměło wjeźenje ze chóśebuskim wuměłcom Stephanom Kaiserom. Kaiser jo Jana Buka w běgu jogo cłonkojstwa w źěłowem kole serbskich twórjecych wuměłcow póznał. Na wjeźenju 8.

junija jo se wobźěliło 8, na drugim wjeźenju 9 zajmcow.

▶ Rěčny aktiwizm jako tema wustajeńcy

▶ Žandojske literarne wótpołdnjo

▶ Pučowaca wustajeńca z hosćom w Kamjencu

Wosebita wustajeńca »Swoboda kiwa« Budyskeho Serbskeho muzeja, kotraž je nastała w kooperaciji ze wědomostnikami Serbskeho instituta, bu 31. měrca swjatočnje w Choćebuskim Serbskim muzeju wotewrjena, finisaža wotmě so 14. meje. Wot 31. meje pokazaja ju w Kamjenskej Haninej cyrkwi. Přehladka předstaja ludowe prócowanja Serbow mjez swětowymaj wójnomaj, mjeńšinowa politika za NRDski čas kaž tež aktualne wuwića Serbow.

▶ Socialna komedija pśedstajona

W hochoskem gósćeńcu Złoty plon jo pśedstajiło Nimsko-Serbske Ludowe źiwadło 15. apryla socialnu komediju »Piwo« w dolnoserbskej rěcy. Wěcej ako 70 luźi jo se woglědało tšojenje z pjera Mira Gavrana. Nana jo grał Torsten Schlosser a rolu syna jo pśewzeł Jurij Šiman. To piśe piwo ako symbol kontinuuma tšojenjow w žywjenju jo se wlakło pó cełem žywjenju nana a syna. »Piwo« jo NSLź pśedstajiło teke pón w Chóśebuzu a w Dešnje.

▶ Knigłowa premjera Pyšpot procha/ In Sand und Wolken geschrieben

W chóśebuskem Serbskem domje jo Jill-Francis Ketlicojc (Źilka) 27. apryla pśedstajiła swóje nowe knigły »Pyšpot procha. In Sand und Wolken geschrieben«, kótarež su njedawno wujšli pla Ludowego nakładnistwa Domowina. Pěśnasćo pśisłucharjow jo słuchało basni, rozgrono zagroniteje lektorki Janki Pötschkojc de Lévano ze Źilku wó jeje literariskem wuwiśu a muziku banda Kupazukow a Marion Kwicojc. Źilka jo wulicyła, až pišo basni w dolnoserbskej rěcy z duše a až se jej spódobaju zukowe graśa, kótarež nastawaju w serbskej rěcy pśi basnjenju.

▶ Texasko-serbski časopis z nowym mjenom

Po tym zo rěkaše w texaskim Serbinje wuchadźacy časopis dotal »Texas Wendish Heritage Society­ Newsletter«, pytaše jeho redaktor Jeremy Clifton za na serbsku tradiciju nawjazowacym mjenom. Časopis, kotryž wuchadźa štyri króć wob lěto, rěka tuž wotnětka »Texasko­-serbski Nowinkar«. Wobsahowje je wusměrjeny na texasko-serbske temy, předstaji dźěławosć tamnišeho serbskeho towarstwa a Serbinskeho muzeja kaž tež wuslědki slědźenjow swójbnych stawiznow.

▶ Najrjeńše jutrowne jejka mytowane

Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu je 3. měrca na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja lětušich dobyćerjow 70. wubědźowanja wo najrjeńše jutrowne jejko mytował. Dohromady je 33 jednotliwcow cyłkownje 61 kolekcijow we wšelakich technikach debjenja zapo­dało.

▶ Mićo Cvijetić njeboh

3. měrca zemrě serbiski basnik, publicist, docent, přełožowar a wudawaćel tež serbskeje literatury dr. Mićo Cvijetić­ (1946–2023). Jako hóstny lektor na Lipšćanskej uniwersiće (1978 do 1982) zezna so ze Serbami a započa sej serbšćinu přiswojić. Cvijetić­ přełožowaše a wu­dawaše serbsku poeziju w Serbiskej a wobdźěli so 2015 na 37. swjedźenju serbskeje poezije. Dohlad do jeho tworjenja skići mjez druhim jeho zběrka »Donjebjesspěće/Himmelfahrt«, kotraž je 2019 w Pop nakładnistwje wušła.

▶ Publikacija Šatavy wušła

Loni wuńdźe w Praskim nakładnistwje Epocha wobšěrna monografija prof. Leoša Šatavy »Etnika bez statu a regionalni jazyky v Evropě« (Etnikumy bjez stata a regionalne rěče w Europje). W publikaciji předstaji so dohromady 56 mjeńšinow a regionalnych skupinow, a to pod kulturnymi, politiskimi a rěčnymi aspektami. Kniha je bohaće ilustrowana a wobsahuje nimo toho wšelake karty. Zajimcy móža sej ju w Budyskej Smolerjec kniharni skazać.

▶ Nimcowa nowa

wjednica ABC

Wót februara jo dr. Emilia-Anna Nimcowa nowa wjednica Źěłanišća za serbske kubłańske wuwijanje Chóśebuz (ABC). Wóna běšo w slědnych lětach ceptaŕka na zakładnych šulach Górneje a Dolneje Łužyce a Dolnoserbskem gymnaziumje a źěła južo pěś lět pla ABC. Doněntejšna wjednica dr. Christiana Piniekowa jo něnto w sabbaticalu a póda se potom na wuměńk.

▶ Premjera ptaškoweje swajźby w Dolnej Łužycy

Lětosny program ptaškoweje swajźby Serbskego ludoweho ansambla, komiska opera Korle Awgusta Kocora a Handrija Zejlerja »Jakub a Kata«, jo měła 12. januara na Komornem jawišću w Chóśebuzu swóju premjeru. Pó dalšnem dolnoserbskem pśedstajenju 13. januara w Hochozy su inscenaciju wót 21. januara w Górnej Łužycy pokazali.

Poetiski titul »Zernička« wuzwolištej sej Serbske ewangelske towarstwo a Serbski wosadny zwjazk za swoju dosć atraktiwnu ediciju z kěrlušemi a modlitwami. Wusměrjena je předewšěm na wosadne dźěło z dźěćinu a młodźinu. 164stronska kniha ma spodobnu pisanu wobalku ze schowanej spiralnej wjazbu a je wot Jutty Mirtschin bohaće ilustrowana. Nimale na kóždej stronje nadeńdźe so nowa krjeslenka z hinašim motiwom, štož stwori za dźěći powabk, so z wobsahom bliže zeznać. Nimo toho su k notam wotpowědne akordy za gitarowy přewod podate. Kóždemu spěwej, hač tradicionalnemu kěrlušej, nowemu duchownemu spěwej, spiritualej, songej, kanonej abo ludowemu spěwej, je korektnje žórło teksta a hłosa podate a pola přełožkow tež originalny titul a mjeno přełožowarki abo přełožowarja. Tutón princip dokładneho ediciskeho postupowanja jewi wšak so hižo we wudaću »Spěwarskich za ewangelskich Serbow«, wušłe w lěće 2010 w Ludowym nakładnistwje Domowina w Budyšinje. Spěwny dźěl »Zernički« wopřija 112 čisłow. Tute su wobsahowje rozrjadowane. Alfabetiski register němskich a dalšich cuzorěčnych spěwnych twórbow wolóža wužiwanje knihi.

▶ Awtorske myto za politologa Rémija

Carbonneauwa

J. Rémi Carbonneau, politolog na Serbskem instituśe, jo w septemberje wót kanadiskeje institucije Social Science and Humanities Research Council (SSHRC) dostał awtorske myto za wědomnostne wózjawjenja. Z mytom jo zwězana financielna pódpěra za wudaśe jogo disertacije »Minderheitensprachen in föderalen Systemen«. Federalna institucija SSHRC spěchujo slěźenje a wucenje na pólu duchnych a socialnych wědomnosćow w Kanaźe.

Ta śišćana publikacija wujźo nejskerjej w aprylu 2023

w nakładnistwje Presses de l’Université du Québec we rědu politeia.

▶ Bernd Pittkunings Myto Miny Witkojc dostał

Pětk, 8. decembra, jo se pócesćił pěsnjaŕ, basnikaŕ a kabaretist Bernd Pittkunings

z Chóśebuza z Mytom Miny Witkojc. Pśepódał jo myto krajny zagronity za nastupnosći Serbow kraja Bramborska, statny sekretaŕ za wědomnosć a kulturu Tobias Dünow. Jo to nejwuše wuznamjenjenje kraja Bramborska za procowanja wó dolnoserbsku rěc. Swětosne zarědowanje, muzikaliski wobrubjone pśez žeńskecy Błośański chor Lubin, jo było we woponowem zalu lubinskego groda.

▶ Wo serbskich pomnikach we Łazu

Do hłowneje zhromadźizny Spěchowanskeho towarstwa zetkawanišća Doma Zejlerja a Smolerja je awtorka Trudla Malinkowa tamnišim čłonam 28. oktobra swoju lětsa w LND wušłu publikaciju »Serbske pomniki« předstajiła. Za knihu je Malinkowa tójšto faktow kołowokoło serbskich pomnikow, wopomnjenskich, čestnych a narownych taflow znosyła a pokazuje nimo toho na dalše serbske wosebitosće.

▶ »Nóc serbskeje poezije« w Drježdźanach

We wobłuku »Dnjow poezije k 14. Drježdźanskemu mytu lyriki« wotmě so 28. oktobra na wulkej žurli Drježdźanskeho zarjadnišća Zentralwerk »Nóc serbskeje poezije«. Po wječoru wjedźeše Róža Domašcyna. Při tutej składnosći předstajichu Měrana Cušcyna, Benedikt Dyrlich, Christin Hermann a Źilka swoje twórby kaž tež někotre Zejlerja, Barta-Ćišinskeho, Witkojc a Kosyka.

▶ »Zhromadźene spisy Handrija Zejlerja« digitalnje spřistupnjene

Historiske štyrizwjazkowe a nimale 1.500 ćišćanych stron wopřijimace wudaće Zejlerjowych tekstow (1883–1891) je wot kónca oktobra w interneće na rěčnym portalu Serbskeho instituta pod https://hornjoserbsce.de/zejler/?r%C4%9Bc=hsb přistupne. Njejedna so wo nowu filologisku ediciju, ale wo wudaće do dalokeje měry bjezzmylkowych wotpisow (transkriptow) originalnych ćišćow. Zaměr projekta z cyłkownym titulom »Prototyp na korpusowych tekstach bazowaceje hornjoserbskeje digitalneje biblioteki: Zhromadźene spisy Handrija Zejlerja (historiske wudaće 1883–1891)« je wozjewjenje hornjoserbskeho prototypa po přikładźe delnjoserbskeje biblioteki, kotraž je so spočatk lěta zjawnosći předstajiła. Za hornjoserbski wotpowědnik staj so know-how a techniske rozrisanja delnjoserbskeje wersije přewzałoj a přiměriłoj. Motiwowane přez jubilejne lěto Zejlerja a Kocora 2022 su so za prototyp Zejlerjowe zhromadźene spisy wužiwali.

▶ Wuznamjenjenja Domowiny

7. oktobra přepoda předsyda třěšneho zwjazka Dawid Statnik na žurli Budyskeho Serbskeho doma Myto Domowiny a Čestne znamješko Domowiny. Z Mytom Domowiny wuznamjenichu so lětsa Günter Wjenk z Drěwcow, Waltraud Ramotowa z Wětošowa, Bjarnat Cyž z Jaseńcy a Jan Šołta z Konjec. Z Čestnym znamješkom Domowiny počesćichu so zasłužbni čłonojo a zasłužbne čłonki dr. Günter Holder z Rakec, Diana ­Maticowa ­ze Slepoho, Julian Nyča z Prěčec, Ginter Pawliš z Lubochowa, André Wenzke z Groźišća, Renate Pawlowa ze Šejnejdy, Mila Libšowa z Ćiska, Marija Šwejdźina ­ze Sulšec a Pětr Zahrodnik z Jaseńcy.

▶ Marcel Brauman nowy šefredaktor SN

Dotalny nowinski rěčnik ­Domowiny Marcel Brauman přewozmje 1. decembra zastojnstwo šefredaktora Serbskich Nowin. Wón widźi »we wuwiwanju načasneho serbskeho nowinarstwa tuchwilu najwjetše narodne wužadanje«.

▶ Nowe hudźbne widejo Skupiny Astronawt

Hromadźe z orchestrom SLA, Milenu Wowčerjec ­a ­Lilom Handrijom je Skupina Astronawt w Korzymskej wuměłskej hali »Friese« swoje nowe hudźbne widejo »Ta ćma« produkowała a po tym w syći wozjewiła. Spěchowany bu projekt přez saksku wabjensku kampanju »So geht sächsisch«.