Japoštoł Pawoł pisa Galatam:
»Do swobody je nas Chrystus
wuswobodźił. Stejće tuž mužnje
a njedajće so znowa do kwakle
wotročstwa zapřahnyć« (Gal. 5,1).
Pawoł bě so přećiwo druhim japoštołam přesadźił, kotrež chcychu młodu křesćansku wosadu do wotročstwa wjac hač 600 židowskich předpisow nuzować. Tute slubjenje swobody bě najskerje jedna z přičin, zo so w njewólniskim a potłóčowacym Romskim imperiju křesćanstwo přesadźi a zo bu wone 300 lět pozdźišo pod kejžorom Konstantinom statna nabožina.
Ale hižo Pawoł postara so wosobinsce wo to, zo wozjewichu na koncilu lěta 325 dogmy. Do tutych dyrbjachu wšitcy křesćenjo wěrić. Jich bu stajnje wjac, předpisow pak tež. A tak začuće njeswobody přiběraše. Tomu spyta so lěta 1517 Martin Luther ze swojimi tezami wobarać.
Ale tež po reformaciji bě duchowna a towaršnostna swoboda wobmjezowana. Luther bě k wjercham wućeknył, zo by swoju reformaciju před so pozběhowacymi burami a před katolskim kejžorom wuchował.
Nowy pospyt, sej swobodu wudobyć, bě Francoska rewolucija pod hesłom »Swoboda, runosć, bratrowstwo«. Ale tež tutón wulki pospyt je »Swjata alianca« kejžorow a kralow potłóčowała. A tež rewolucije 19. lětstotka wjedźechu jenož zdźěla k wjac swobodźe. Tehdy wožiwi so ideja, kotraž bě hižo w starej Grjekskej wažnu rólu hrała a kotraž bě wusko ze swobodu zwjazana: demokratija. Rewolucionarojo wojowachu wo prawo luda na sobupostajowanje: wo parlamenty, zastupnistwo cyłeho ludu a přećiwo aristokratiji.