Jurij Nuk-Wutołčan

Składnostnje 45. posmjertnin Wilibalda von Schulenburga (1847–1934) – molerja, spisowaćela, ludowědnika a němskeho přećela Serbow, pisaše Pawoł Nedo w Předźenaku 1979: »Serbski lud měješe we wšěch dobach swojich struchłych stawiznow tež jednotliwych přećelow ze srjedź knježacych klasow němskeho ludu, wurjadnje sprawnych a humanistisce zmyslenych ludźi, kotřiž so za nas zajimowachu a nam po swojich mocach pomhachu. My sej tutych jednotliwcow a jich skutkowanje wysoko wažimy.« A tajki běše Schulenburg, kiž je so před 175 lětami narodźił.

Pochad

Schulenburg pochadźeše ze stareje zemjanskeje a oficěrskeje swójby a načolnika Krajneho lěsnistwa w Braniborskej. W Berlinje wopyta gymnazij a po abiturje nastupi, mějo so po tradiciji, tež oficěrsku karjeru. W Němsko-francoskej wójnje 1870/1871 bu ćežko zranjeny a zhubi lěwu ruku. Tutoho zbrašenja dla njemóžeše we wójsku wostać a nahladne městno we wokolinje kejžora, kotrež jemu poskićichu, wotpokaza. Chcyše swobodny wostać a so ludowědźe a wuměłskemu molerstwu wěnować, za kotrež bě so přeco hižo zajimował. W lěće 1870 poby krótki čas w Błótach a 1876 přesydli so potom na dlěši studijny přebytk do Bórkowow, kiž traješe wjac hač tři lěta. W Kuparskich Bórkowach bydleše pola rybaka a małoratarja Badaraka. Do jeho stwički so tež w pozdźišim žiwjenju přeco zaso nawróći. Tam nawukny delnjoserbsku rěč tak derje, zo mějachu ludźo jeho samo za rodźeneho Serba a jeho bórze po hospodarju Badarakojc molaŕ mjenowachu.

K 200. narodninam Jana Bartka

Jan Bartko słuša do koła serbskich doprědkarjow-wučerjow, kotřiž wojowachu wosebje w času rewolucije 1848/1849 za prawa Serbow a kotřiž běchu dosć doprědkarsce zmysleni. Ze swojimi swěrnymi přećelemi Janom Radyserbom-Wjelu (1822–1907), Janom Bohuwěrom Mučinkom (1821–1904) a Janom Jurjom Meldu (1814– 1894) podpěrowaše tež stajnje politiske, socialne a narodne žadanja swojeho ludu.

Jan Bartko narodźi so 16. nowembra 1821 jako syn małeho žiwnosćerja w Drobach pola Minakała. Po wopyće domjaceje ludoweje šule poda so 1836 tři lěta na wučersku preparandu na Židowje. Ju wuchodźiwši, bu wón jutry 1839 jako šuler do Krajnostawskeho wučerskeho seminara w Budyšinje přijaty, hdźež sedźeše w samsnym lětniku z Mučinkom. Po wuspěšnym złoženju pruwowanja na tutej kubłarni wučerjow bu 1843 dwě lěće wikar w Delnjej Hórce a 1845 zasadźi so jako wučer w Chwaćicach, hdźež wosta dwanaće lět. W lěće 1857 přesydli so do Nosaćic, hdźež skutkowaše hač do 1890 33 lět jako wučer. Wjeska ležeše tehdy na narańšej hranicy Serbstwa. Po tym zo bě swoju šulsku a cyrkwinsku słužbu złožił, poda so na wotpočink k swojej dźowce do Budyšina. Njeběše pak to wotpočink: Je so hišće swěru jako pokładnik wo nowu serbsku nalutowarnju w Małym Wjelkowje starał a měješe wulke zasłužby jako zarjadnik Maćičneho doma, hdźež je pjenjezy za twar hromadźił a jako sobustaw twarskeho wuběrka stajnje dobry poradnik był.

K 200. narodninam Jana Bohuwěra­ Mučinka

Jan Bohuwěr Mučink słuša do rjada aktiwnych serbskich prócowarjow narodneho wozrodźenja kaž jeho přećeljo a kolegojo Jan Radyserb-Wjela, Jan Bartko, Jan Jurij Melda, Korla Awgust Kocor a Michał Rostok.

Mučink pochadźeše ze swójby chudeho serbskeho nadróžneho dźěłaćerja w Njechanju pola Lubija, hdźež so 12. septembra 1821 narodźi. Lědma 13lětny dyrbješe nanej pomhać twjerde ćmowe bazaltowe kamjenje klepać, zo by něšto přizasłužił. W mnohich nastawkach je lětdźesatki pozdźišo na krasnu horatu krajinu swojeje ródneje wokoliny spominał. W skałach horow a w pěskowych jamach tuteje kónčiny je tež za žadnymi kamuškami pytał a sej počasu rjanu zběrku nazběrał.

Do šule chodźeše do Wulkeho Dažina k wučerjej Jakubej Ryćerjej (1807–1875), kotryž běše syn serbskeho tkalca z Hodźija. Tutón pohnuwaše Mučinkec nana, zo by swojeho syna na Krajnostawski wučerski seminar do Budyšina pósłał. Nan tole najprjedy kruće wotpokaza měnjo, zo njewě, kak měł tajke wukubłanje zapłaćić. Po stajnym naprašowanju swojeho syna a dołhim přemyslowanju nan skónčnje do toho zwoli, zo smě Jan Bohuwěr tři lěta k swojemu wučerjej chodźić a so pola njeho na wopyt seminara přihotować.