Kultura njeńdźe stajnje do samsneho směra

artikel pógódnośiś
(0 )
Robert Lorenc  Foto: Julian Nyča Robert Lorenc Foto: Julian Nyča

Lětsa so Arnošta Mukowa »Statistika Łužiskich Serbow« prěni raz­ w němskej rěči spřistupni – a to w digitalnej formje kaž tež jako kniha. Wo tym smój so z přełožerjom-wobdźěłarjom Rober­tom Lorencom z Wuježka rozmołwjałoj.

Po 133 lětach je so »Statistika« prěni raz do němčiny přełožiła.

Ličby same běchu hižo w Černikowej studiji z 1950tych lět čitać. Nimo toho so přeco zaso wurězki němsce wozjewichu, na př. wot Marka Grojlicha abo wot Měrćina Wałdy. Tež Frank Förster je material tu a tam za knihu wo brunicowej kónčinje wužił. Ale dospołnje přełožiła so dotal njebě. Sym to we wobłuku wědomostneho projekta »Sorbenwissen« přewzał a zwoprědka bě tež ćišćane wudaće planowane.

Sam běch na tekst storčił, jako mějach nadawk, Försterowu knihu »Verschwundene Dörfer« znowa wudać. Bohužel dyrbjach někotre wjeski dodać. Jako čitach Mukowy zapisk wo Rogowje, pytnych, kajka fascinowaca kniha to je. Myslach sej, zo dyrbjeli ju na kóždy pad tež němskorěčni Łužičenjo a fachowa zjawnosć na wědomje brać.

Čehodla je to 133 lět po wuńdźenju wažne? Wšitko, štož Muka wopisuje, je we wjetšinje wsow hižo zašło. Husto so tam scyła hižo serbsce njerěči.

Hdyž woteběra ličba ludźi, kiž serbsce rěči abo znajmjeńša rozumi, što činimy z hoberskim pokładom serbskeje literatury a publicistiki? Hižo dlěje so centralne teksty tež za němskorěčne čitarstwo spřistupnjeja, na přikład w rjedźe »Serbska biblioteka«. K tutym centralnym tekstam słuša tež »Statistika«, najskerje najbytostniši tekst, kotryž je hdy něchtó wo pózdnim 19. lětstotku we Łužicy spisał. Wona słuša jako wěda a tež studija wo nastaću a přeměnjenju identity k zakładnej wědźe kóždeho, kiž so tu na wěstym niwowje ze swojimi stawiznami zaběra. Dypk. Tući čitarjo so snadź přeco jako Němcy njedefinuja, ale na př. jako Serbja, kiž krok k rěči hišće zmištrowali njejsu. Tohodla je bytostne, zo přińdźe do teje rěče, w kotrejž wjetšina dźensniši dźeń komunikuje, hačrunjež by so Muka prawdźepodobnje mjerzał, zo je to scyła trěbne. Z teksta móžeš wučitać, kak so z Mukoweje perspektiwy kultura přeměnja, kak ludźo na industrializaciju reaguja atd. To w žanym nastupanju objektiwny tekst njeje! Ale tež to je wažne, hdyž so přeco wo »lětstotki trajacym měrliwym susodstwje Němcow a Serbow« rěči, wosebje rady tež wot němskich rěčnikow.

Galerija

Gelesen 3114 mal Letzte Änderung am pětk, 28 junij 2019 10:06