Předsydka Maćicy Serbskeje dr. Anja Pohončowa a městopředsydka dr. Ines Kellerowa pobyštej wot 3. do 6. awgusta 2023 w Martinje w Słowakskej na 5. kongresu Maćicow a dalšich słowakskich kulturnych institucijow. Přeprosyła je k tomu Matica Slovenská, kotraž wuhotowa kongres składnostnje 160. róčnicy swojeho załoženja a 30. róčnicy załoženja Słowakskeje republiki. Wona ma swój centrum w Martinje. W lěće 2007 wuhotowa prěni kongres, na kotrymž wobdźělištaj so tehdyši předsyda Maćicy Serbskeje dr. Měrćin Völkel a čłon předsydstwa Jurij Łušćanski. Dalše tajke kongresy sćěhowachu w lětach 2013, 2014 a 2019 – stajnje tež ze serbskim wobdźělenjom.
Předsyda Maticy Slovenskeje, Marián Gešper, zahaji kongres štwórtk, 3. awgusta 2023 popołdnju w Turčianskej galeriji srjedź města. W předžurli zetkanišća wosebita wustajeńca stawizny a wuznamne wosobiny Matice Slovenskeje předstaješe, kaž tež jeje mjezynarodne styki. Po zahajenju kongresa přizamknychu so rozprawy předsydow Maćičnych zjednoćenstwow wo swójskej dźěławosći a situaciji, ale tež wo aktualnych problemach. Anja Pohončowa poda přehlad wo stawiznach a nadawkach Maćicy Serbskeje a skedźbni na Maćične projekty zašłeju lětow. Dale dźakowaše so předsydźe Maticy Slovenskeje za móžnosć w časopisu »Slovanský obzor«, wudawane wot Maticy Slovenskeje, wo swojej dźěławosći rozprawjeć. Tutón časopis nasta po štwórtym kongresu Maćicow 2019 (tohorunja w Martinje) a poskićuje rum za mjezsobnu informaciju wo zhromadnym dźěle mjez Maćicami a dalšimi słowakskimi kulturnymi institucijemi w tu- a wukraju a chce z tym skrućenju narodneho wědomja přinošować. Maćica Serbska měješe hižo wjacore razy składnosć, w nim wo swojim skutkowanju rozprawjeć.
Mjez wobdźělnikami běchu zastupjerjo Maticy Szleskeje, Maticy Srbskeje, Maticy Bunjevskeje kaž tež Maticy slovenskeje w Serbiskej a druzy. Wšěch zwjaza zhromadna starosć, sej słowaksku identitu w Słowakskej samej wuwědomić, ale tohorunja we wukraju młodych za kulturne a Maćične prócowanja zdobyć.
Druhi dźeń, pjatk po připołdnju, běchu wšitcy Maćicarjo kaž tež dalši zajimcy do zahrody při domje Maticy Slovenskeje na P. Mudroňowej droze přeprošeni, hdźež dožiwichu swjatočne wotkryće busty monsigniore Františeka Jozefa Fugi (1923– 1987). Katolski měšnik dyrbješe so krótki čas po wuswjećenju na duchowneho do eksila do Kanady podać, hdźež skutkowaše w Hamiltonje jako generalny wikar tamnišeho grjeksko-katolskeho biskopstwa swj. Cyrila a Metoda. Mjez 1974 a 1987 bě předsyda Wukrajneje Maticy Slovenskeje. František Fuga liči k duchownym wótcam słowakskeje chorhoje, kotraž pokazuje słowjansku trikoloru (módro, čerwjene a běłe) z dwójnym křižom nad třomi wjerškami hory. Jeho bronzowa busta, kotruž poswjeći emeritowany arcybiskop grjeksko-katolskeje cyrkwje Ján Babjak SJ, zarjaduje so do tak mjenowaneho »panteona« bustow, kotrež su wěnowane dobroćelam słowakskeho ludu a Maticy Slovenskeje.
Pjatk popołdnju podpisachu Maćicarjo wopismo nastupajo dalšeho zhromadneho dźěła. Nawječor inscenowachu słowakscy Maćicarjo pod hołym njebjom před Maticnym domom přijězd katolskeho biskopa Štefana Moyzesa na załožensku zhromadźiznu Maticy Slovenskeje w lěće 1863. Wón bu jeje prěni předsyda, na městopředsydu wuzwolichu tehdy ewangelskeho biskopa Karola Kuzmáneho. Lajscy hrajerjo žnějachu za swoje žiwe předstajenje historiskeho podawka wjele přikleska. Potom gratulowachu politikarki a politikarjo słowakskeho knježerstwa, europskeho parlamenta kaž tež zastupjerjo wšelakich politiskich stron Maticy Slovenskej k swojej róčnicy. Tež předsydka Maćicy Serbskeje posrědkowaše swoje zbožopřeća.
Sobotu poskićachu wšelake folklorne skupiny ze Słowakskeje, Chorwatskeje a Serbiskeje pisany kulturny program, mjez nimi překwapi přez hranicy znaty folklorny ansambl SLUK, ze žiwym a naročnym wustupom.
ANJA POHONČOWA
