Lětsa woswjeći Budyski komponist klasiskeje hudźby postmoderny Jan Cyž swoje sydomdźesaćiny. Wobšěrna dwudźělna edicija jeho tworjenja předleži na cejdejkomaj, kotrejež wudaće běše Załožba za serbski lud w lěće 2009 spěchowała. Mjeztym wobkedźbuje so jeho dalše tworićelstwo předewšěm w hinašich formatach. Tak je wón jako produktiwny a respektowany komponist z nowymi idejemi – a jich zwoprawdźenjom – do dźensnišeho prezentny.
Wudaće wopřija cyłkownje 23 čisłow z kompozicijemi najwšelakorišeho razu. Z tutej (oficialnej) prěničku nawjaza J. Cyž na tradiciju Druheje Wienskeje šule, kotrejež tworjenje bazuje na dwanaćezwukowej technice a z tym na wodźacym elemenće klasiskeje moderny a postmoderny. Tak předstaji komponist z ›Bagatellu‹, opusom 1 z lěta 1987, zdobom swoju programatiku. Kruch je za basowu klarinetu, trompetu a kontrabas spisał. Jeho partituru kaž tež dalše awtografy namakaš we wobšěrnym bookleće.
Kaž wobkrućenje swojeho přisłušnistwa k Druhej Wienskej šuli slěduje hnydom cyklus ›Štyri spěwy‹ z tekstami Ingeborg Bachmann. Wona je awstriska spisowaćelka a lyrikarka – a přisłuša kruhej najwuznamnišich literatkow 20. lětstotka. Tule nastachu wuměłske drohoćinki, w kotrychž špiheluja so indiwidualne charakteristika, zwuraznjene z pomocu rozdźělneho instrumentarija. Kreatiwny hudźbnik předležacy material z ekscentriskej hudźbu dale a bóle do hinašeje dimensije wodźi a jednotliwe lyriske elementy do cyłka moderneje tonality staja. Zdobom wón literarne teksty z druheje perspektiwy wobhladuje, bjez toho zo je wotcuzbni. Tomu napřećo staji titul ›Žedźenje‹, kotrehož tekst je wot Jana Lajnerta. Tež tutón w lěće 1989 skomponowany spěw staji do konteksta z hudźbu moderny – a to ze sopranowym hłosom a jaskrawymi zynkami přewodneje obowy. Tola tež delnjoserbska baseń ›Gaby ja kšidła měł ...‹ Frida Mětška za sopran z klawěrnym přewodom ma swojotny podzynk. Hinak skomponowa J. Cyž w lětomaj 1992/93 swój cyklus ›Šěsć spěwow na teksty Benedikta Dyrlicha‹. Rainer Gruß jako rěčnik, tenorowy spěwar Alfred Feilhaber, wiolinistka Karina Bellmann, bračistka Dorina Floare a Tasso Schille při klawěrje su interpreća, kotřiž jónkrótne zwuraznjenje myslow awtora tekstow z indiwidualnym hudźbnym wurazom serbsce myslaceho a začuwaceho hudźbnika zesylnja. K wokalnym twórbam podawa cyły rjad instrumentalnych komornych twórbow, kotrež nastachu za najwšelakoriše potrjeby a/abo na runje tak wšelakore nastorki. Z kruchomaj ›Voilà Viola pour Viola sola et Martin Flade‹ abo ›... er Sa(h) tie(f) ...‹ zanuriš so do naročneho, na idejach bohateho a klasisko-moderneho hudźbneho swěta serbskeho wuměłca Jana Cyža.
