▶ Z přichodom kulturneho turizma we Łužicy so zaběrali
»Łužica po puću k naslědnemu kulturnemu regionej – šansy a potenciale za serbskosć w kulturnym turizmje« rěkaše tema zjawneho posedźenja towarstwa Serbski kulturny turizm a Choćebuskeje wotnožki Serbskeho instituta w Byrgarskim domje serbskeje cyrkwje w Złym Komorowje póndźelu, 11. měrca. Po dopołdnišich přednoškach sćěhowaše na popołdnju dwudźělna dźěłarnička, w kotrejž wuwiwachu wobdźělnicy ideje za zhromadne dźěło w přichodźe. Zaměr zarjadowanja ležeše w tym, wobdźělnikow zdobyć, kotřiž so aktiwnje wo prezentnosć łužiskeho turizma postaraja.
▶ Serbska debata w Chrósćicach
Zhromadne zarjadowanje Krajneje centrale za politiske kubłanje Sakskeje, redakcije Serbskich Nowin a Załožby za serbski lud wotměwaše so srjedu, 13. měrca, w Chróšćan wjacezaměrowej hali »Jednoće«. Moderatorka wječora, redaktorka Serbskich Nowin Milenka Rječcyna, rozjimaše temu »Kubłanska awtonomija – abo dale kaž dotal?« zhromadnje z nawodnicu Worklečanskeje Serbskeje wyšeje šule Dianu Šołćinej, maćerju Madleńku Šołćic, čłonom Serbskeho sejma dr. Měrćinom Krawcom a městopředsydu Serbskeho šulskeho towarstwa a wučerjom na Ralbičanskej serbskej wyšej šuli Janom Rjedu. Nimale 120 ludźi sćěhowaše debatu na žurli a w livestreamje.
▶ Wuradźowanje předsydy Domowiny
Srjedu, 13. měrca, wotměwaše so wuradźowanje předsydy Domowiny ze zastupjerjemi předsydstwow župow a čłonskich towarstwow třěšneho zwjazka Łužiskich Serbow w Budyskim Serbskim domje. Dnjowy porjad wobsahowaše nimo naćiska noweho programa Domowiny, za kotryž je hač do 12. apryla za zjawnosć móžno, namjety zapodać, klětušu hłownu a wólbnu zhromadźiznu 5. apryla na teritoriju Budyskeje župy »Jan Arnošt Smoler«.
Dale rozmołwjachu a wuradźowachu so wo wobjimje rozprawnistwa a wo aktualnym diskursu nastupajo wójny mjez Ruskej a Ukrainu.
▶ Kroki k wjace zjawnej dwurěčnosći rozjimali
»Rěč přińdźe lědma hdy sama. Zjawna dwurěčnosć we Łužicy.« rěkaše titul přednoška, ke kotrymž běše rěčna motiwatorka za Slepjansku kónčinu Juliana Kaulfürstowa srjedu, 13. měrca, do biblioteki Němsko-serbskeho šulskeho centruma w Slepom přeprosyła. Julian Nyča, wědomostny sobudźěłaćer Syće za regionalnu identitu a serbsku rěč ZARI a hłowny referent wječora sćěhowaše, zo je nastupajo tuteje tematiki wjele wutrajnosće a dobre zrozumjenje, kak najlěpje postupować, trjeba. Skedźbni na fakt, zo nimaja dwurěčne tafle a pućniki jenož funkciju informowanja, ale tež symbolisku.
▶ Připowědźe měli serbske być
Serbski dźěłowy kruh města Budyšin zaběraše so srjedu, 13. měrca, z dwurěčnym popisanjom tafličkow w měsće. Pokazki na turistiske zajimawostki su hižo w samsnej wulkosći němsce a serbsce popisane. Čłonojo přeja sej přichodnje tež do wuwjedźenja nowych popisanskich projektow poradźujcy zapřijeći być.
Dale woprašachu so Jana Budarja, hač měł so kruh na wuběrk změnić, na čož skedźbni tutón na trend wokrjesneje runiny, ličbu wuběrkow wobmjezować. Serbski dźěłowy kruh ma so do wuběrka za kulturu a kubłanje integrować, wšako su temy hustodosć jenake.
▶ Šulerjo serbske institucije zeznali
Šulerki a šulerjo 8. lětnika Delnjoserbskeho gymnazija wopytachu srjedu, 13. měrca, město Budyšin, zo bychu wšelake hornjoserbske institucije zeznali.
Pobychu w małych skupinkach w Serbskim ludowym ansamblu, w Serbskim domje z jeho wšelakimi wobłukami Domowiny a Załožby za serbski lud, w Serbskim muzeju a w Ludowym nakładnistwje Domowina. Na kóncu dnja mějachu so z krótkej prezentaciju na žurli Serbskeho ludoweho ansambla mjez sobu informować.
▶ Mjezynarodna konferenca wo cyrkwinskich stawiznach
Pod hesłom »Budyšin – Praha – Rom. Splećenja a interakcije w cyrkwinskich stawiznach centralneje Europy« wuhotowaštej Serbski institut a Praska Karlova uniwersita wot štwórtka, 14. měrca, hač do soboty, 16. měrca, mjezynarodnu wědomostnu konferencu w Budyskim Serbskim domje. Hłowne zaměry konferency běchu spěchowanje interdisciplinarneho a mjezy přesahowaceho slědźenja, wutworjenje noweje syće a šěrjenje zhromadneje wědy. Wěnowaše so łužiskim cyrkwinskim stawiznam w centralnoeuropskim konteksće a prašeše so za kontaktami, wuměnu a migracijemi ludźi, wěcow a wědy mjez Budyšinom, Prahu a Romom.
▶ Towaršny spěwnik
Aplikacija je wo dalši pakćik spěwow rozrostła. Ludowe nakładnistwo Domowina informowaše jako wobhospodar app, zo su wot nětka tež dźěćace spěwy integrowane. Z tym wudospołnitej so dotalnej pakćikaj zakładneje a młodeje hudźby. Nowa je tež funkcija zestajenja swójskich lisćinow ze spěwami. App je darmotna, pakćiki spěwow pak maja so kupić. W aplikaciji nadeńdu so dokładnje 450 spěwow z notami.
▶ Spoken word meets Łužica
Na mjezynarodne zarjadowanje přeprosy sobotu, 16. měrca, iniciatiwa Spoken Word Akademie do rumnosćow towarstwa Dźěłań dźeń na Budyskej Sukelnskej. Młodźi poeća z Němskeje, Jendźelskeje a Argentinskeje prezentowachu so na tamnišim jewišću a zaběrachu so w swojich tekstach z temami, kotrež jich runje jimaja.
Mjez nimi běštaj tež Serbaj Jonas Pjetaš a Tabea Welsec.
▶ Hłowna zhromadźizna přećelow Serbow
Sobotu, 16. měrca, wotměwaše towarstwo Společnost přátel Lužice (SPL) swoju hłownu zhromadźiznu w Praskim serbskim seminarje. Předsyda Lukáš Novosad a jeho zastupjerka Eliška Oberhelova wjedźeštaj po zarjadowanju. Dr. Michal Škrabal prezentowaše nowy online-słownik »Mudra 2.0«, z kotrymž eksistuje wotnětka wulki čěsko-serbski słownik.
▶ Wiki jutrownych jejkow w Slepom
W Slepjanskim serbskim kulturnym centrumje wotměwachu so wot 15. do 17. měrca 25. raz wiki jutrownych jejkow, z kotrymiž chcychu zarjadowarjo hosćom wospjet wosebitu tradiciju debjenja jutrownych jejkow Slepjanskeho regiona zbližić. Dohromady 36 debjacych wuměłčow a wuměłcow so na žurli prezentowaše.
Wo kulturne přinoški starachu so dźěći Rownjanskeje Witaj-pěstowarnje »Milenka«, Rownjanske jutrowne spěwarki, mandolinowy orchester z Cerska, Slepjanski serbski dźěćacy ansambl, Grodkowscy muzikanća a Slepjanska akordeonowa skupina.
▶ Čitanje we Wotrowje
We Wotrowskej starej šuli čitaštaj pjatk, 15. měrca, z antologije krótkopowědančkow »Prěni raz« awtorka Sylwija Šěnowa a Pětr Dźisławk. Lektorka Weronika Žurowa bě spočatk oktobra hižo premjerne čitanje z Annamariu Zahonowej a Měrćinom Wjenkom we Worklecach organizowała. W zašłych měsacach podachu so zamołwići LND a awtorojo wjacore razy do šulow na čitanja, wšako wusměri so zběrka přewažnje na młodźinu.
▶ Koncertny rjad z třomi jubilarami zahajili
Budyski měšćanosta za hospodarstwo, financy, kubłanje a socialne dr. Robert Böhmer zahaji pjatk, 15. měrca, na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja lětuši rjad Budyskich komornych koncertow. Z programom swjeća so 90ćiny Jana Pawoła Nagela, 150ćiny Josefa Suka a 200ćiny Bedřicha Smetany. »Meditacija na staročěski choral swj. Václava op. 35a« Suka běše najnaročniši a hudźbnikow rjemjeslnisce najbóle wužadowacy kruch koncerta.
▶ »Lutki-special«
Budyski Rěčny centrum WITAJ je za kubłarki a kubłarjow prěni zešiwk w rjedźe »Lutki-special« nadźěłał. Zaběra so ze specifiskej temu a je na krućišu papjeru ćišćany. Hłowny zaměr rjadu je, kubłacych při serbskorěčnym kubłanju podpěrać.
Aktualny zešiwk posrědkuje spěwy, kotrež wšědny dźeń w žłobiku a pěstowarni přewodźeja. Wjetšinu spěwow staj Jadwiga a Fabian Kaulfürst nahrawałoj.
▶ Literarna dźěłarnička
Załožby za Serbski lud Wuměłski žanr słuchohry běše tema lětušeje literarneje dźěłarnički. Šěsć awtorkow je pod nawodom Lubiny Hajduk-Veljkovićoveje a jeje mandźelskeho Dušana sobotu, 16. měrca, w čitarni Rěčneho centruma WITAJ w Budyskim Serbskim domje na swójskich tekstach dźěłało. Jako referenta witaše sobudźěłaćer załožby John Petrik Luciana Kubicu, kotryž inspirowaše wobdźělnikow ze swojimi wuwjedźenjemi k pisanju.
▶ Kubłanska jězba, wěnowana wuznamnymaj pčołarjomaj
40 čłonow Kamjenskeje župy »Michał Hórnik« a Wojerowskeje župy »Handrij Zejler« podachu so sobotu, 16. měrca, na kubłansku jězbu do Berlina. Jězba běše wuznamnymaj pčołarjomaj Serbej Hadamej Bohuchwałej Šěrachej a Słowjencej Antonej Janšej wěnowana.
Po wopyće wustajeńcy Słowjencow wo pčołkach a ludźoch w Muzeju europskich kulturow podachu so do wopomnišća Berlinskeje murje na Bernauskej dróze.
▶ Nimale zabyty komponist
Sobudźěłaćer Muzeja Budyšin, Hagen Schulz, přednošowaše wutoru, 19. měrca, w Budyskej ewangelskej wosadnicy wo žiwjenju a skutkowanju Karla Eduarda Heringa. Nastorčeny bu referat wot hornistki Evelyn Fiebigeroweje, kotraž zarjadowanje ze skupinu Consonare St. Petri z twórbami Heringa wobrubi. Hering běše so w lěće 1837 z organistom Budyskeje cyrkwje swj. Pětra stał a paralelnje na wučerskim seminarje jako wučer skutkował.
▶ Třeća serbska debata wujewi ćeže »indigenosć« definować
Pod hesłom »Štó smy – indigeni, awtochtoni abo něšto druhe?« wuhotowachu Sakska krajna centrala za politiske kubłanje, Serbski institut a Serbske Nowiny srjedu, 20. měrca, třeću Serbsku debatu na žurli Budyskeho Serbskeho doma.
Podijowi diskutanća běchu prawiznik a čłon Serbskeho sejma Hajko Kozel, jednaćelka Domowiny Judit Šołćina, etnologa prof. dr. Leoš Šatava a bywši nawoda referata za mjeńšinowe prawo a mjeńšinowu politiku Zwjazkoweho ministerstwa za nutřkowne naležnosće dr. Detlev Rein.
Moderaciju wjedźeše sobudźěłaćerka Serbskeho instituta dr. Jana Piňosová.
▶ Čitanje na knižnych wikach
We wobłuku lětušich knižnych wikow w Lipsku čitaše Měrana Cušcyna pjatk, 22. měrca, před něhdźe 50 wopytowarjemi w kniharni Hugendubel.
Serbska spisowaćelka předstaji swoju knihu »innen bröckelt die unerhörte schicht« z nakładnistwa »poetenladen« na přeprošenje Sakskeje literarneje rady. Pod motom »Mjez zwukowej bohatosću a podawiznami při susodnym płoće« přednjese Měrana Cušcyna zdobom někotre basnje ze serbskej tematiku.
▶ Opera »Alice«
Statne dźiwadło Choćebuz předstaji sobotu, 23. měrca, na swojim hłownym jewišću popowu operu »Alice«, kotraž je adapcija sławneho romana »Alice Adventures in Wonderland« Lewisa Carrolla, zdźěłana mjez druhim wot režisera Milesa Perkina a choreografki Alessije Ruffolo. Aranžer hudźby je kanadski kontrabasist a komponist Miles Perkin.
▶ Lipšćanske knižne wiki
Něhdźe 283 000 ludźi zajimowaše so na lětušich knižnych wikach w Lipsku, kotrež stejachu pod hesłom »Who’s still reading – Štó da hišće čita?« za najnowše wudaća nakładnistwow.
Do kruha cyłkownje 2085 wustajerjow ze 40 krajow słušeše tež Ludowe nakładnistwo Domowina.
▶ »Poeziju za demokratiju« wopytali
Iniciatiwa »Budyšin w zhromadnosći« je njedźelu, 24. měrca, na Žitnych wikach w Budyšinje na demonstraciju pod hesłom »Poezija za demokratiju« přeprosyła. Mjez něhdźe 300 ludźimi běše tež serbske młodźinske towarstwo Pawk zhromadnje z wobdźělnikami jutrowneho seminara Młodźiny europskich narodnych skupin (MENS).
▶ Rěč w srjedźišću
Předsyda Domowiny Dawid Statnik, čłonka Serbskeje rady a kubłanska referentka třěšneho zwjazka Katrin Suchec-Dźisławkowa zetkaštaj so póndźelu, 25. měrca, z prorektorom uniwersity za wuwiwanje talentow prof. Rogerom Gläserom a z dekanom filologiskeje fakulty prof. Beatom Siebenhaarom na rozmołwu wo přichodźe sorabistiki w Lipsku.
Kritiski list studentow towarstwa »Sorabija Lipsk« nastupajo Institut za sorabistiku na Lipšćanskej uniwersiće běše zwoprědka dosć diskusijow zahibał a tuž tež zamołwitych Rady za serbske naležnosće w Sakskej a w Domowinje so palacej temje wěnować dał.
▶ Wernisaža we wobłuku kemšow
Wosebita wustajeńca »Žiwjenske linije«, kotraž wopřijima dohromady dźewjeć twórbow, z acrylowymi mólbami, grafikami a raděrowanjemi Isy Bryccyneje bu njedźelu, 24. měrca we wobłuku Božeje słužby na žurli Krajnocyrkwinskeje zhromadnosće Budyšin wotewrjena.
▶ Radoraj
Nowu inscenaciju Serbskeho dźěćaceho dźiwadła předstajichu premjernje we wobłuku 23. swětoweho dnja šulerskeho dźiwadła póndźelu, 25. měrca, w Němsko-serbskim ludowym dźiwadle w Budyšinje. Originalny tekst Edeltraut Amiry běše Dorothea Šołćina přełožiła, režiju wukonješe nawodnica cyłka Petra-Maria Bulankec-Wencelowa.
Dohromady zličichu w pjeć hodźinach 3.000 přihladowarjow, 700 sobuskutkowacych, 28 předstajenjow a 10 hrajnišćow, kotrež předstajichu so na wšitkich jewišćach NSLDź a tamnišeje baletownje, na žurli Serbskeho ludoweho ansambla, w awlomaj Powołanskošulskeho centruma Budyšin (BSZ) a Serbskeje wyšeje šule Budyšin kaž tež w Budyskim socio-dźiwadłowym centrumje Thespis.
▶ Jutrowne wiki w Nowej Łuce
Něhdźe tysac ludźi běše jutrowne wiki njedźelu, 24. měrca, w Nowej Łuce wopytało, debjerjam jutrownych jejkow přihladowało a wjele serbskich drastow wobdźiwało. Dźěćaca rejowanska skupina Noweje Łuki předstaji k zahajenju wikow serbske reje.
▶ Lingufino za wšitkich
Załožba za serbski lud zdźěli srjedu, 27. měrca, zo serbuje wotnětka klanka Lingufino ze hornjoserbsce rěčacymi abo serbšćinu wuknjacymi dźěćimi. Wona steji za zajimcow w Serbskej kulturnej informaciji na předań. Delnjoserbska warianta so tuchwilu hišće nahrawa.
Anna-Maria Bretschneiderec spožči klance Lingufino hłós, Jan Měškank přewodźa projekt jako rěčespytnik.
▶ Wšitko wjerći so wokoło Michała Hórnika
Šulerjo 5. do 10. lětnika Serbskeje wyšeje šule »Michał Hórnik« we Worklecach zaběrachu so wot póndźele, 25. měrca, hač do srjedy, 27. měrca, z projektom »Hórnikowe dny«. Z tutym spominaja 190. posmjertne narodniny a 130. posmjertniny. Nimo toho noša hižo 30 lět jeho mjeno. 14 dźěłarničkow kołowokoło wuznamneho serbskeho prócowarja běše wučerka a koordinatorka Alenka Šmitowa organizowała.
▶ Jutrowne wiki
w Brězowce
Bołmončku, 24. měrca, wotměwachu so hižo 27. jutrowne wiki w Brězowce. W 1990tych lětach wot Domowinskeje skupiny do žiwjenja zwołane, organizujetej je dźensa wjesne towarstwo a wohnjowa wobora. Wopytowarjo móžachu sej debjenje jejkow wobhladać a je sami wuspytać. Kulturny program wuhotowachu hudźbnicy z Grodka, pěstowarske dźěći kaž tež dźěćacy a folklorny ansambl ze Slepoho.
▶ Hódnotny dar do jutrow
K zazběhej do swjateho tydźenja hódnoćeše tachantski farar Wito Sćapan pasionski nyšpor bołmončku nawječor w Budyskej Cyrkwi našeje lubeje knjenje. Ćežišćo hodźiny sakralneje hudźby póstneho časa, kotraž so hižo wjele lět w měšćanskej Serbskej cyrkwi poskićuje, běše tónkróć prapremjera sekwency »Stabat mater« Budyskeho cellista a komponista Helfrieda Knopsmeiera.
▶ Postawa tójšto
wěriwych jima
W serbskej Łužicy kursěrowaše spočatk měrca widejo, na kotrymž je postawa, zwobraznjaca mać Božu a Jězusa, blisko Wotrowa widźeć. Z čoła Jězusa so po zdaću krawješe, to rěka čerwjena kapka padźe. Drježdźansko-Mišnjanske biskopstwo a zamołwity administrator Wotrowskeje wosady, Měrćin Deleńk, prosyštaj wěriwych, so spekulacijow wzdać. Postawu su Wotrowčenjo před něhdźe šěsć lětami w Medjugorje nakupili, dokelž běše stara figura skóncowana. Biskopstwo podawki dale wobkedźbuje.
▶ Jutry a nałožki po cyłej Łužicy
Jutrowničku podachu so lětsa znowa dźewjeć procesionow w Hornjej Łužicy do susodneje wosady, wozjewjejo jutrowne poselstwo.
Jutrownu sobotu wotměwachu so w Budyšinje jutrowne wiki. Młode holcy w serbskej drasće rozłožichu wopytowarjam serbske nałožki a rozdźělichu małe dariki.
Chór Łužyca běše na jutrowne spěwanje wulki pjatk do Dešnjanskeje cyrkwje přeprosył. Złožujo so na nałožk jutrowneho spěwanja zanjesechu spěwarjo pod nawodom Majki Stock a Thomasa Dödinga stare serbske žarowanske spěwy a jutrowne kěrluše. Jutrowne spěwanje jutrowničku we Wjerbnje wotměwaše so lětsa hižo třeći króć. W susodnym Rubynje spěwaštej dwě žonje.
Něhdźe 40 ludźi swjećachu jutrowničku zhromadnje z fararjom Bukečanskeje ewangelskeje wosady Thomasom Haenchenom serbsku nutrnosć na dworje we Wuježku, mjez druhim dwurěčnje spěwajo. Šěsć holcow a žonow běše lětsa jutry njedźelu wot ranja štyrjoch přez Rowno kročiłe a wot šesćich na ławkach před Njepilic statokom spěwałe.
W Spalach pola Kulowa wopominaja lětsa 650. róčnicu prěnjeho pisomneho naspomnjenja wsy. W tym zwisku wozrodźichu tam jutrowne spěwanje w małej kapałce.
