Viktor Zakar – Dwór dešańskeje kafejownje Liska njejo jano wót woglědarjow Dešna woblubowany. Teke bóśony maju how swójo gnězdo. Z bronzoweju medalju su Dešno za jogo wejsańske aktiwity na wuběźowanju wó Europske myto k wobnowjenju jsow 2022 pócesćili.
1\"/>
02.06. | 19:30 - 21 hodź.
KULTURNA ZAHRODA: Placebo Flamingo Drježdźanskemu trio je so w poslednich lětach wuspěšnje poradźiło, so wuměłsce wobkružować. 2012 dóńdźe k hudźbnemu »supergawej«. Po tutym transcendentnym podawku celebrěruje trio, nětko pod mjenom »Placebo Flamingo« prawidłownje wysokoenergetisku syntezu z funka, hiphopa, noweje a volxoweje abo ludoweje hudźby, rock´n rolla a samo jazza. Zarjadowanje wotměje so w Serbskim ludowym ansamblu w Budyšinje.
Wuměłstwowy festiwal w zagroźe – Wuměłce pód gołym njebjom. Wuměłce se prezentěruju pśed wócyma woglědowarjow ze swójimi źěłami w Domowniskem muzeju Dešno
Psycholoinguistiske zakłady wjacerěčnosće: transformacija mytow k wukmanjenju,
přednošk Serbskeho instituta w Serbskim domje w Budyšinje
ChOROwNjA abo »Cyły swět je jewišćo« – dźiwadłowy kruch Serbskeho młodźinskeho dźiwadła při NSLDź
Fotowa wustajeńca w chóśebuskem Serbskem domje – »wósobny glěd – mjazy strukturu a iluziju«
Wustajeńca »Sajźby. Blechenowa Italska a fotografiske krajiny Gurskego, Kläbera a Maćija« w groźe w Rogeńcu
▶ Pučowaca wustajeńca z hosćom w Kamjencu
Wosebita wustajeńca »Swoboda kiwa« Budyskeho Serbskeho muzeja, kotraž je nastała w kooperaciji ze wědomostnikami Serbskeho instituta, bu 31. měrca swjatočnje w Choćebuskim Serbskim muzeju wotewrjena, finisaža wotmě so 14. meje. Wot 31. meje pokazaja ju w Kamjenskej Haninej cyrkwi. Přehladka předstaja ludowe prócowanja Serbow mjez swětowymaj wójnomaj, mjeńšinowa politika za NRDski čas kaž tež aktualne wuwića Serbow.
▶ Socialna komedija pśedstajona
W hochoskem gósćeńcu Złoty plon jo pśedstajiło Nimsko-Serbske Ludowe źiwadło 15. apryla socialnu komediju »Piwo« w dolnoserbskej rěcy. Wěcej ako 70 luźi jo se woglědało tšojenje z pjera Mira Gavrana. Nana jo grał Torsten Schlosser a rolu syna jo pśewzeł Jurij Šiman. To piśe piwo ako symbol kontinuuma tšojenjow w žywjenju jo se wlakło pó cełem žywjenju nana a syna. »Piwo« jo NSLź pśedstajiło teke pón w Chóśebuzu a w Dešnje.
▶ Knigłowa premjera Pyšpot procha/ In Sand und Wolken geschrieben
W chóśebuskem Serbskem domje jo Jill-Francis Ketlicojc (Źilka) 27. apryla pśedstajiła swóje nowe knigły »Pyšpot procha. In Sand und Wolken geschrieben«, kótarež su njedawno wujšli pla Ludowego nakładnistwa Domowina. Pěśnasćo pśisłucharjow jo słuchało basni, rozgrono zagroniteje lektorki Janki Pötschkojc de Lévano ze Źilku wó jeje literariskem wuwiśu a muziku banda Kupazukow a Marion Kwicojc. Źilka jo wulicyła, až pišo basni w dolnoserbskej rěcy z duše a až se jej spódobaju zukowe graśa, kótarež nastawaju w serbskej rěcy pśi basnjenju.
Viktor Zakar – Keluch z lěta 1515 jo nejstaršy a nejdrogotnjejšy wuměłstwowy wuźěłk, kenž se chowa w brylandojskem groźe. Wón jo znank katolicizma w srjejźowěku a tradicije Johanitarjow. Wó tom wěcej zgónijoš we knigłach »Das Modell Friedland« wót Alfreda Rogana a Tobiasa Preßlera.
01.05. | 17.00 hodź.
Rejowane dźiwadło »Z nadźiju do přichoda« SLA na hłownym jewišću Budyskeho dźiwadła
Wustajeńca skulpturow a grafikow Erika Seidela w Galeriji Budissin
Předstajenje zběrki »Stop a stup« Měrany Cušcyneje we wobłuku literarneho rjada »tracTare« w hosćencu »Brauhaus« w Budyšinje
Předstajenje knihi »Na motawych mjezach« Benedikta Dyrlicha we wobłuku knižnych wikow »Svět knihy« w Praze
Wustajeńca »Lichota kiwa! Serby a mjeńšynowe pšašanje pó 1918« w Serbskem muzeju w Chóśebuzu
Nalětni koncert z chórom Lipa na Klóšterskej zahrodźe w Pančicach-Kukowje
Pupkowe źiwadło »Narske bajki« w Piccolo źiwadle w Chóśebuzu
Sinfoniski koncert SLA na hłownym jewišću Budyskeho dźiwadła
»Błośańska noc powěsćow« pśi Bismarckowem tormje w Bórkowach
Wosebita wustajeńca »Wo ćišć. Našočasna ćišćana grafika ze Sakskeje a z Łužicy« mjez druhim z twórbami Maje Nageloweje, Angele Hampel a Borbory Wiesnerec w Kulturnohistoriskim muzeju Zhorjelskich zběrkow Kaisertrutz
Wosebita wustajeńca »Čej’ da sy? Wurzeln im Wandel« w Budyskim Serbskim muzeju
▶ Texasko-serbski časopis z nowym mjenom
Po tym zo rěkaše w texaskim Serbinje wuchadźacy časopis dotal »Texas Wendish Heritage Society Newsletter«, pytaše jeho redaktor Jeremy Clifton za na serbsku tradiciju nawjazowacym mjenom. Časopis, kotryž wuchadźa štyri króć wob lěto, rěka tuž wotnětka »Texasko-serbski Nowinkar«. Wobsahowje je wusměrjeny na texasko-serbske temy, předstaji dźěławosć tamnišeho serbskeho towarstwa a Serbinskeho muzeja kaž tež wuslědki slědźenjow swójbnych stawiznow.
▶ Najrjeńše jutrowne jejka mytowane
Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu je 3. měrca na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja lětušich dobyćerjow 70. wubědźowanja wo najrjeńše jutrowne jejko mytował. Dohromady je 33 jednotliwcow cyłkownje 61 kolekcijow we wšelakich technikach debjenja zapodało.
▶ Mićo Cvijetić njeboh
3. měrca zemrě serbiski basnik, publicist, docent, přełožowar a wudawaćel tež serbskeje literatury dr. Mićo Cvijetić (1946–2023). Jako hóstny lektor na Lipšćanskej uniwersiće (1978 do 1982) zezna so ze Serbami a započa sej serbšćinu přiswojić. Cvijetić přełožowaše a wudawaše serbsku poeziju w Serbiskej a wobdźěli so 2015 na 37. swjedźenju serbskeje poezije. Dohlad do jeho tworjenja skići mjez druhim jeho zběrka »Donjebjesspěće/Himmelfahrt«, kotraž je 2019 w Pop nakładnistwje wušła.
Rozgrono z Margit Alexander, ceptaŕku z dańskeje mjeńšyny w Sydslevig
Margit Alexander wó sebje:Som 52 lět stara a bydlim w Husumje a nawjedujom dańsku źiśownju we Wester Ohrstedt.
Som w dańskej mjeńšynje how w krajnem źělu Sydslevig wótrosła. Mój nan njejo spócetnje źěl dańskeje mjeńšyny był, ale mója maś jo chójźiła teke na dańsku šulu a jo była aktiwna, a tak som pśišła ned do dańskeje źiśownje. Som pózdźej na dańskem gymnaziumje w Flensburgu abituru cyniła a pó tom socialnu pedagogiku w Kolding / Dańskej studěrowała. Wjele młodych luźi z dańskeje mjeńšyny wužywa móžnosć, studij abo wukubłanje w Dańskej zachopiś. Som pótom pó studiumje do Sydslevig slědk šła a som zachopiła, za dańske šulske towaristwo źěłaś.
Cogodla sy se za to pówołanje rozsuźiła? Co śi pśi twójom źěle wósebne wjasele gótujo?Som južo była ako młodostna babysitter za wšykne źiśi we wokolinje, togodla jo było lažko se za pówołanje ako ceptaŕka rozsuźiś a ze źiśimi źěłaś. Mě wósebnje zwjaselijo sobu dožywiś, kak se źiśi wuwijaju a se k wósobinam wótrostu. To mě cyni gjardu a glucnu, gaž mógu k tomu pśinosowaś, až maju dobre dopomnjeśa na swój cas w źiśowni.
Měrćin Wjenk dźěła za Serbski rozhłós a pisa literarne a druhe teksty za dźěći a dorosćenych. Rozmołwa z awtorom, kiž lubuje rěčne wužadanje.
Byšće so prošu čitarjam Rozhlada skrótka předstajił?Sym so 1987 narodźił a w Chrósćicach wotrostł. Po abiturje w lěće 2006 nastupich ciwilnu słužbu w Budyšinje w dźěłarni za zbrašenych čłowjekow na Edisonowej. Po tym dźěch do Halle na studij geologije. Spočatk lěta 2013 sym studij zakónčił a na to dwě lěće w Lipsku dźěłał na zarjedźe za přirodoškit. Spočatk lěta 2015 sym ze swójbu do Drježdźan ćahnył a pola Serbskeho rozhłosa započał.
Po času w Lipsku sće potajkim swój směr skutkowanja změnił?Samo na sebi hižo moje dźěło w Lipsku wjace telko ze studijom činić njeměješe. To bě drje dźěło z přirodu, hłownje pak sym kubłanske zarjadowanja, přednoški a informacije sposrědkował a organizował. We wobswětowym informaciskim centrumje móžeše sej kóždy brošurki a material wotewzać. Dźěše wo lutowanje wody a miliny a wo přirodoškit w měsće.
Měrćin Wjenk a lektor Pětr Thiemann na dźěłarničce w Hornim Hajnku Foto: archiw LNDSmy we wójnje. Chto »grajo« sobu? A chto nic? Co cyniś?
Ja gronim »Ně!«. Cu spomnjeś na jadnu baseń nimskego basnikarja Ferdinanda Freiligratha z lěta 1848. Ow, kak wón pšawje ma!
Ow lubuj, lubuj, tak dłujko ak´ móžoš!
Ow lubuj, lubuj, tak dłujko ak´ coš!
Raz pśiźo cas, raz pśiźo cas –
pśi rowach stojš a jěrosć cujoš.
FERDINAND FREILIGRATH
serbski: INGRID HUSTETOWA
wurězk z basni »O lieb, solang du lieben kannst« ze zběrki »Zwischen den Garben«, 1848
▶ Publikacija Šatavy wušła
Loni wuńdźe w Praskim nakładnistwje Epocha wobšěrna monografija prof. Leoša Šatavy »Etnika bez statu a regionalni jazyky v Evropě« (Etnikumy bjez stata a regionalne rěče w Europje). W publikaciji předstaji so dohromady 56 mjeńšinow a regionalnych skupinow, a to pod kulturnymi, politiskimi a rěčnymi aspektami. Kniha je bohaće ilustrowana a wobsahuje nimo toho wšelake karty. Zajimcy móža sej ju w Budyskej Smolerjec kniharni skazać.
▶ Nimcowa nowa
wjednica ABC
Wót februara jo dr. Emilia-Anna Nimcowa nowa wjednica Źěłanišća za serbske kubłańske wuwijanje Chóśebuz (ABC). Wóna běšo w slědnych lětach ceptaŕka na zakładnych šulach Górneje a Dolneje Łužyce a Dolnoserbskem gymnaziumje a źěła južo pěś lět pla ABC. Doněntejšna wjednica dr. Christiana Piniekowa jo něnto w sabbaticalu a póda se potom na wuměńk.
▶ Premjera ptaškoweje swajźby w Dolnej Łužycy
Lětosny program ptaškoweje swajźby Serbskego ludoweho ansambla, komiska opera Korle Awgusta Kocora a Handrija Zejlerja »Jakub a Kata«, jo měła 12. januara na Komornem jawišću w Chóśebuzu swóju premjeru. Pó dalšnem dolnoserbskem pśedstajenju 13. januara w Hochozy su inscenaciju wót 21. januara w Górnej Łužycy pokazali.
